Zgjedhje të përbashkëta apo të ndara: “Argumenti se qenka shtenjtë dhe do të kishim shpenzuar para, bie në ujë – kush tha që demokracia është një gjë që kushton lirë?”

Publikuar 13:22 2 Nëntor, 2023

Zgjedhje të përbashkëta apo të ndara është pyetja që shqetëson opinionin publik gjatë periudhës së fundit, duke qenë se qytetarët do të duhet të dalin në qendrat e votimit në pranverën e ardhshme. Partia më e madhe opozitare këmbëngul që zgjedhjet presidenciale dhe parlamentare të zhvillohen së bashku, ndërsa qeveria këmbëngul që ato të mbahen të ndara, pra në afat të rregullt. Disa ekspertë besojnë se përzgjedhja nuk duhet të ngatërrohet dhe se këto janë dy procese të ndryshme.

Sipas ish-ministrit dhe aktivistit Gyner Ismail, bëhet fjalë për dy pushtete të ndryshme. Në një bisedë për “Lokalno”, ai tregon se ndarja e pushteteve është normë kushtetuese, nuk i përket asnjë partie.

– Presidenti është pjesë e pushtetit ekzekutiv dhe është një institucion tjetër në vetvete, dhe pushteti lokal është krejtësisht ndryshe. Ndarja është në proceset zgjedhore, të cilat nuk janë vetëm dita e votimit, por proces në të cilin ata që synojnë të menaxhojnë interesin publik, ua paraqesin atë qytetarëve dhe qytetarët, sipas përvojave të dhëna, do të votojnë për njërin ose tjetrin. Presidenti është krejtësisht ndryshe, na thotë Ismaili, duke shtuar se “specialitetet” maqedonase që i imagjinuan, respektivisht “ne jemi një demokraci që po rritet dhe kemi ditur të dalim me specialitete të tilla dhe të kombinojmë zgjedhjet”, përcjell PRESSonline.al

– Argumenti se është shtenjtë dhe se do të kishim shpenzuar para, bien në ujë – kush tha që demokracia kushton lirë? Demokracia kushton dhe ne do ta paguajmë aq sa duhet. Përzierja e pushteteve dhe vënia e tyre në një grumbull është në kundërshtim me normën e frymës së Kushtetutës dhe asgjë tjetër, është i vendosur Ismaili.

Bashkëbiseduesi beson se nuk ka pse të shtyhet vendimi përfundimtar për zgjedhjet, sepse kush do të jetë kandidat do të dihet 100 ditë para zgjedhjeve.

– Ai momenti kur do të vijë çasti që të shpallen. Përbërja në pushtet dhe blloku pro-evropian janë në një lloj diskutimi të brendshëm dhe shqyrtimi i modalitetit se kë do të propozonin, nëse presidentin actual apo ata do të dalin me diçka të re, nuk mund të them. Zgjedhjet do të mbahen kur duhet të mbahen. Mandati i këtij presidenti përfundon në prill. Në fund të shkurtit duhet të dihet se kush do të propozohet nga blloku proevropian, thekson ish-ministri.

Se kush do të ishte kandidati i bllokut proevropian dhe a mund të ishte me kombësi shqiptare, Ismail thotë se nuk ka menduar asnjëherë në atë drejtim dhe për ato parametra.

– Kushtetuta e ka të qartë se kush mund të jetë president i vendit, dhe ai është një qytetar i Republikës së Maqedonisë së Veriut. Kombësia e tij është krejtësisht e parëndësishme për mua, përfundon ai.

Nga ana tjetër, Kristijan Fidanovski, i diplomuar për shkenca politike dhe doktorant në Universitetin e Oksfordit, tha për “Lokalno” se bashkimi i zgjedhjeve do të sjellë disa përfitime.

– KSHZ-ja së fundi doli me një vlerësim se do të kurseheshin shuma serioze parash, dhe duke pasur parasysh se sa fushatat zgjedhore zakonisht zënë vëmendjen e opinionit në të gjitha sferat e shoqërisë, do të kursehej shumë kohë dhe produktiviteti i punës për të gjithë vendin, nëse procesi duhej të kalonte një herë, në vend të dy herë. Zgjedhjet e përbashkëta zakonisht sjellin rritje të pjesëmarrjes, gjë që do të forconte legjitimitetin, si të presidentit, ashtu edhe të përbërjes parlamentare. Kjo është veçanërisht e rëndësishme duke pasur parasysh pjesëmarrjen e ulët në zgjedhjet e fundit (sidomos ato presidenciale), suksesi i të cilave (për të mos përmendur legjitimitetin) është i kushtëzuar nga pragu i daljes prej 40%, thotë Fidanovski, përcjell PRESSonline.al

Ai vlerëson se në të njëjtën kohë, një argument tjetër që qarkullon shpesh në opinion e që është më pak bindës, që është ideja se mbajtja e zgjedhjeve parlamentare më herët se sa ishte planifikuar mund të përshpejtojë vendimet e partive për ndryshimet kushtetuese. Fidanovski konsideron se është e pandershme që partitë të avokojnë për zgjedhje të parakohshme si një shans për të bërë një hap përpara në këtë çështje, sepse asgjë nuk i pengon nëse duan ta bëjnë atë hap në përbërjen aktuale parlamentare.

– Për shtetin, do të ishte më e shëndetshme që fushatat zgjedhore të fokusoheshin në një gamë më të gjerë çështjesh, të cilat potencialisht do të rrisnin cilësinë e tyre, në vend që të zhvillohen në një atmosferë të një lloj pengmarrjeje nga procesi rreth ndryshimeve kushtetuese, thekson bashkëbiseduesi, përcjell PRESSonline.al

Politologu pohon se zgjedhja për herë të parë e një presidenti që është pjesëtar i një pakice etnike do të ishte një moment pozitiv për shoqërinë tonë multietnike. Megjithatë, bazuar në përvojën e zgjedhjeve të vitit 2020 dhe në karakterin etnocentrik të diskursit të partive më gjerësisht, thotë Fidanovski, ka arsye për t’u frikësuar se një marrëveshje e tillë parazgjedhore (nëse arrihet) vetëm sa do të rrisë tensionet ndëretnike dhe në të njëjtën kohë dhe do të largojë vëmendjen nga kualifikimet dhe angazhimet e kandidatëve.

– Në çdo rast, duke pasur parasysh raportin aktual të fuqive mes palëve, duket se partitë shqiptare do të ishin në një pozicion të fortë negociator nëse do të vendosnin për një kërkesë të tillë. Përsëri, përvoja e zgjedhjeve të mëparshme parlamentare tregon se etnizimi shtesë i fushatave zgjedhore (sllogani “Pse Jo” i BDI-së në vitin 2020, d.m.th. përpjekja e një kryeministri shqiptar në fazën e fundit të mandatit të qeverisë) sjell përfitime zgjedhore, përfundoi Fidanovski.

Kryeministri Dimitar Kovaçevski njoftoi sot se kur të arrihet marrëveshja për datën e saktë të zgjedhjeve presidenciale dhe parlamentare do të informohet opinioni. Sipas ligjit, Qeveria teknike do të formohet 100 ditë para mbajtjes së zgjedhjeve parlamentare. Për datën e ngjarjes, Kovaçevski thotë se duhet pasur parasysh se në muajt e pranverës ka festa fetare që qytetarët i respektojnë.

“Duke marrë parasysh të gjitha këto supozime, do të miratohet edhe një datë, normalisht brenda afateve ligjore, duke qenë se në ligjin tonë ka një detyrim për një qeveri teknike, do të jenë 100 ditë para mbajtjes së zgjedhjeve parlamentare, pasi ka qenë deri më tani”, tha kryeministri.

I pyetur nëse me BDI-në po bisedohet për një paraqitje të përbashkët në zgjedhjet presidenciale apo parlamentare, ai u përgjigj se opinioni do të informohet për ecurinë në zgjedhje kur të marrin vendim organet e partive.