Ngrirja e fondeve amerikane – çka do të ndodhë me Gjykatën Speciale?

Me ngrirjen e fondeve amerikane, Gjykata Speciale mund të përballet me sfida të mëdha financiare. Edhe Dhomat e Specializuara të Kosovës në Hagë të Holandës, sipas burimeve jozyrtare, janë njoftuar me urdhrin ekzekutiv të presidentit të Shteteve të Bashkuara, Donald Trump, për ngrirjen e financimeve për pothuajse të gjitha programet e ndihmës së huaj, deri në përfundimin e një rishikimi të plotë të efikasitetit dhe përputhshmërisë së këtyre programeve me politikën e jashtme të Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

Çfarë do të ndodhë më tej me Gjykatën Speciale?

Me ngrirjen e fondeve amerikane, Gjykata Speciale mund të përballet me sfida të mëdha financiare, pasi SHBA-ja ka qenë një nga kontribuuesit më të rëndësishëm në buxhetin e saj. Nëse ky vendim mbetet në fuqi për një kohë të gjatë, institucionet e BE-së do të duhet të mbulojnë mungesën e financimit ose të gjejnë burime të tjera mbështetjeje.

Një ndër shqetësimet kryesore tani është ndikimi i kësaj mase në vazhdimësinë e proceseve të hapura gjyqësore, përfshirë rastet e profilit të lartë ndaj ish-udhëheqësve të UÇK-së. Nëse fondet nuk sigurohen në kohë, ka mundësi që gjykimi i disa çështjeve të rëndësishme të vonohet ose të përballet me vështirësi serioze logjistike.

Çfarë ka financuar SHBA-ja në Gjykatën Speciale?

Shtetet e Bashkuara janë një nga mbështetësit kryesorë financiarë të Gjykatës Speciale, e cila u krijua me mbështetjen e BE-së dhe SHBA-së për të hetuar krimet e supozuara të luftës dhe të pasluftës nga ish-pjesëtarët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.

Fondet amerikane kanë ndihmuar në mbulimin e kostove operative të gjykatës, përfshirë: Pagesën e stafit të prokurorisë dhe hetuesve; Zhvillimin e infrastrukturës gjyqësore në Hagë; Sigurimin e mbrojtjes për dëshmitarët dhe të akuzuarit; Logjistikën dhe procedurat administrative të ndjekjes penale.

Por, me e vendimin e fundit të Departamentit të Shtetit, këto fonde janë pezulluar deri në një rishikim të mëtejshëm.

A po e mban Trump premtimin për të ndalur financimin e Zyrës së Prokurorisë Speciale?

Trump, kishte shprehur më parë pakënaqësinë e tij me disa institucione ndërkombëtare, përfshirë Gjykatën Speciale, të cilën ai e ka kritikuar si një instrument politik. Gjatë fushatës zgjedhore dhe në deklarata të ndryshme, Trump ka lënë të kuptohet se nëse do të rikthehej në pushtet, ai do të ndalonte financimin për “përdorimin politik të drejtësisë ndërkombëtare”.

Kjo lëvizje e Departamentit të Shtetit sinjalizon një ndryshim të mundshëm në qëndrimin amerikan ndaj kësaj gjykate. Administrata e ish-presidentit, Joe Biden, kishte mbështetur vazhdimin e punës së Gjykatës Speciale si pjesë e përkushtimit të SHBA-së për sundimin e ligjit në Ballkan. Megjithatë, me rikthimin e Trump në pushtet ai duket se ka filluar implementimin e një politikë më të ashpër duke ndërprerë plotësisht mbështetjen financiare për këtë institucion.

Mbetet për t’u parë nëse ky është një vendim afatshkurtër apo një ndryshim i qëndrueshëm në politikën amerikane ndaj Gjykatës Speciale. Gjithashtu, do të jetë interesante të shihet se si BE-ja dhe vetë Gjykata Speciale do të reagojnë ndaj kësaj krize të mundshme financiare në muajt në vijim.