Pse evropianët janë skeptik për marrëveshje me Putinin

Bisedimet midis Shteteve të Bashkuara dhe Rusisë mbi të ardhmen e Ukrainës po zhvillohen pa përfshirjen e Kievit, duke ngjallur krahasime historike me Marrëveshjen e Mynihut të vitit 1938. Slogani i atëhershëm çekosllovak “Për ne, pa ne” është rikthyer në diskutimet ndërkombëtare, ndërsa Presidenti amerikan Donald Trump kërkon një marrëveshje të drejtpërdrejtë me Moskën.

– Advertisement –

Pas Marrëveshjes së Mynihut, fuqitë evropiane i dorëzuan Gjermanisë naziste rajonin strategjik të Sudeteve, në përpjekje për të shmangur një luftë të madhe – një strategji që rezultoi e dështuar. Sot, situata me Ukrainën po trajtohet në mënyrë të ngjashme, pasi Kievi është lënë jashtë bisedimeve që mund të përcaktojnë të ardhmen e saj. Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky ka shprehur zhgënjimin për mungesën e përfaqësimit në takimin e parë të zhvilluar këtë javë në Riad, por Trump ka minimizuar shqetësimet e tij.

“Dëgjoj se janë të mërzitur që nuk kanë një vend në bisedime,” tha Trump gjatë një konference për shtyp në Mar-a-Lago. “Epo, ju atje keni qenë për tre vjet… Nuk duhet ta kishit filluar kurrë. Mund të kishit bërë një marrëveshje.”

Histori e përsëritur?

Skeptikët vënë në dyshim suksesin e një marrëveshjeje të mundshme SHBA-Rusi, duke pasur parasysh historinë e ndërhyrjeve të Kremlinit në ish-republikat sovjetike. Pavarësisht negociatave ndërkombëtare ndër vite, trupat ruse ende nuk janë tërhequr nga disa territore të pushtuara.

Në Moldavi, Rusia vazhdon të mbajë trupa në rajonin separatist të Transnistrisë, i cili shpalli pavarësinë pas rënies së Bashkimit Sovjetik, megjithëse nuk është njohur ndërkombëtarisht. Në Gjeorgji, një e pesta e territorit mbetet nën kontrollin e forcave ruse pas konfliktit të vitit 2008, kur Moska ndërhyri ushtarakisht për të mbështetur lëvizjet separatiste në Abkhazi dhe Osetinë e Jugut.

Duke folur për France 24, Anton Shekhovtsov, profesor në Universitetin e Evropës Qendrore në Vjenë, tha se përvoja e përpjekjeve të dështuara për paqen në rajon duhet të jetë një paralajmërim për Shtetet e Bashkuara në negociatat e tyre me Moskën.

A do të sjellin këto bisedime paqe të qëndrueshme apo një tjetër konflikt? Ky mbetet një nga shqetësimet kryesore ndërkombëtare, ndërsa SHBA dhe Rusia vazhdojnë negociatat pa Ukrainën në tryezën e bisedimeve.

Kriza e vitit 2008 në Gjeorgji mbetet një pikë referimi për analizimin e sjelljes gjeopolitike të Rusisë dhe mënyrën se si Perëndimi i trajton këto konflikte. Ish-presidenti francez Nicolas Sarkozy, që ndërmjetësoi marrëveshjen e armëpushimit, e ka përshkruar atë si një sukses diplomatik që ndaloi përparimin rus drejt Tbilisit. Megjithatë, kritikët argumentojnë se kjo marrëveshje, e cila kërkonte tërheqjen e trupave ruse, nuk u zbatua kurrë plotësisht, duke i dhënë mundësi Rusisë të konsolidojë ndikimin e saj në Osetinë Jugore dhe Abkhazi.

Duke parë pas, shumë analistë besojnë se kjo mungesë përgjegjësie ndaj Moskës mund të ketë shërbyer si një precedent për veprimet e mëvonshme të Vladimir Putinit në Ukrainë. Ky model i shkeljes së marrëveshjeve nuk është një fenomen i ri. Rasti i Transnistrisë në Moldavi, një tjetër ish-republikë sovjetike, tregon një skenar të ngjashëm. Pavarësisht angazhimeve të përsëritura për të tërhequr trupat, Rusia vazhdon të mbajë praninë e saj ushtarake në rajon që nga fillimi i viteve ’90.

Ngjarjet në Gjeorgji dhe Moldavi përforcojnë idenë se Rusia ndjek një qasje të përsëritur: negocion marrëveshje, por nuk i përmbahet atyre, duke përfituar nga mungesa e një mekanizmi efektiv për t’i mbajtur përgjegjëse.

Një shembull tjetër është marrëveshja e Minskut, e cila synonte të stabilizonte situatën në Ukrainë pas vitit 2014. Megjithatë, sipas shumë ekspertëve, këto marrëveshje nuk ishin të zbatueshme që nga fillimi, duke qenë se u imponuan me forcë nga Rusia.

Në këtë kontekst, presidentët perëndimorë kanë ndjekur periudha të ndryshme afrimi me Moskën. Barack Obama, pas ngjarjeve të vitit 2008, kërkoi një “rivendosje” të marrëdhënieve SHBA-Rusi, e cila përfundimisht dështoi. Ndërkohë, ish-presidenti Donald Trump ka shprehur interes për një tjetër afrim me Moskën, ndërkohë që ka kritikuar Kievin për vazhdimin e konfliktit. Kjo qasje ka shkaktuar reagime të forta në Ukrainë, ku zyrtarët e lartë e kanë cilësuar këtë qëndrim si një keqinterpretim të realitetit të luftës dhe një neglizhencë ndaj agresionit rus.

Duke parë situatën aktuale, shumë liderë evropianë kanë humbur iluzionet e mëparshme për një marrëdhënie të stabilizuar me Putinin. Alternativa e vetme, sipas ekspertëve, është mbështetja afatgjatë për Ukrainën, e cila duhet të përfshijë:

Furnizimin me armë të avancuara për të forcuar mbrojtjen e vendit.

Anëtarësimin e Ukrainës në BE si një hap drejt stabilitetit afatgjatë.

Garanci të forta sigurie, për të parandaluar agresione të ardhshme.

Një çështje e diskutueshme mbetet ideja e përfshirjes ushtarake perëndimore në Ukrainë, qoftë përmes trupave tokësore apo sigurimit të hapësirës ajrore. Disa analistë argumentojnë se, ashtu siç forcat perëndimore ndihmuan në mbrojtjen e Izraelit nga sulmet iraniane, një model i ngjashëm mund të zbatohet edhe në Ukrainë për të neutralizuar sulmet ajrore ruse.

Në këtë moment kritik, vendimet që do të merren nga SHBA dhe BE do të përcaktojnë jo vetëm të ardhmen e Ukrainës, por edhe stabilitetin e gjithë Evropës Lindore për dekadat që vijnë./France 24