Dokumenti i ri i Ligjit për Energjinë që do të formësojë sektorin energjetik të Maqedonisë në dekadat e ardhshme
„Dokumenti i ri i Ligjit për Energjinë që do të formësojë sektorin energjetik të Maqedonisë
në dekadat e ardhshme"
Propozim Ligji i ri i Energjisë është një dokument që do të formësojë sektorin energjetik të
Maqedonisë në dekadat e ardhshme. Ky nuk është vetëm një ligj, por një vizion për një sistem
energjetik modern, të qëndrueshëm dhe konkurrues që do të sjellë përfitime për ekonominë,
qytetarët dhe mjedisin.
Ky ligj është pjesë e detyrimeve tona si anëtar i Komunitetit të Energjisë. Ne transpozojmë
"Paketën Evropiane të Energjisë së Pastër", e cila përfshin direktiva dhe rregullore si Direktiva
(BE) 2019/944, Rregullorja (BE) 2019/943, CACM, REMIT dhe të tjera. Ne duhet ta kishim
miratuar deri në fund të vitit 2023, por, të jemi të sinqertë, ne jemi të vonuar. Tani, në prill 2025,
ne jemi plotësisht të përkushtuar për të përfunduar këtë punë. Me miratimin e ligjit, ne do të
mbyllim mosmarrëveshjet me Komunitetin e Energjisë, si rastet ECS-11/24 për energjinë
elektrike dhe ECS-21/24 për gazin, e cila është e rëndësishme për reputacionin tonë
ndërkombëtar.
Por ky ligj nuk ka të bëjë vetëm me përmbushjen e detyrimeve evropiane. Është një bazë për
krijimin e një sistemi energjetik që do të tërheqë investime, do të krijojë vende pune, do të mbrojë
mjedisin dhe do të sigurojë energji të besueshme dhe të përballueshme për çdo qytetar. Është
pjesë e agjendës sonë të reformave për t'u afruar me BE-në, por edhe për një jetë më të mirë këtu
në shtëpi.
Ky ligj prej 317 anëtarësh është rezultat i punës së palodhur dhe bashkëpunimit të gjerë. Procesi
filloi para themelimit të Ministrisë së Energjetikës, Minierave dhe Burimeve Minerale, por nuk u
përfundua. Që nga formimi i ministrisë, ne kemi ngritur një grup pune me përfaqësues nga
Komisioni Rregullator i Energjisë (KRRE), MEPSO, ESM, EVN, TE-TO, MEMO, dhomat e
tregtisë dhe palët e tjera të interesuara. Mbajtëm 14 takime dhe më 24 tetor 2024, e vendosëm
propozimin për konsultim publik në platformën ENER. Ne morëm komente nga Komuniteti i
Energjisë dhe i përfshimë ato në tekst, me mbështetjen e ekspertëve ligjorë nga BERZH.
"Jam krenare që ky propozim ligj është shkruar nga profesionistë të administratës publike, njerëz
me përvojë shumëvjeçare në sektorin e energjisë, pa kompensim shtesë. Ata kanë vendosur
standarde të larta për punën e ardhshme të ministrisë, dhe kjo është diçka që duhet ta vlerësojmë",
theksoi Bozhinovska
Risitë kryesore në ligj
1. Më shumë burime të rinovueshme dhe investime
Ligji lehtëson ndërtimin e termocentraleve diellore, të erës dhe hidrocentraleve përmes
një Plani vjetor të infrastrukturës energjetike, të cilin po e përgatisim në përputhje me
Strategjinë e zhvillimit të energjisë dhe planin e integruar kombëtar të energjisë dhe
Faqe 2 nga 2
Ministria e Energjetikës, Minierave dhe Burimeve
Minerale
Rr. Maqedonia Nr. 27, Shkup
Republika e Maqedonisë së Veriut
+389 2 3118022
www.vlada.mk
klimës. Investitorët mund të paraqesin propozime deri më 1 qershor çdo vit, ne do të
mbështesim projekte që përmbushin qëllimet tona të energjisë së pastër. Propozim Ligji
gjithashtu prezanton rregulla të qarta të lidhjes së rrjetit në mënyrë që të mos ketë kaos me
shumë panele diellore në rrjetin e shpërndarjes.
2. Mbrojtja e qytetarëve të cenueshëm
Varfëria energjetike është një problem real, dhe kjo është arsyeja pse ne po prezantojmë
një metodologji për ta matur atë, në bashkëpunim me Ministrinë e politikës sociale.
Amvisëritë që nuk mund të paguajnë faturat e energjisë elektrike do të marrin mbështetje
– çmime më të ulëta përmes një furnizuesi universal ose furnizuesve të tjerë. Qeveria
mund të japë kompensim për këto familje dhe konsumatorët e cenueshëm do të marrin
ndihmë financiare (p.sh., subvencione për ngrohje ose pajisje me efikasitet energjetik) dhe
ndihmë jofinanciare (si ndalimi i shkëputjes nga rrjeti). Kjo në mënyrë që askush të mos
mbetet pa energji elektrike në dimër për shkak të problemeve financiare.
3. Tregu i liberalizuar dhe konkurrues
Ligji krijon një treg të energjisë elektrike ku çmimet vendosen në treg, por me mbrojtje
për të cenuarit. Po prezantojmë tregun “një ditë përpara “dhe “brenda ditës” që
mundëson tregti më efikase të energjisë elektrike. MEMO është caktuar si operator i
nominuar (NEMO) për katër vjet, i cili do të lidhë tregun tonë me atë evropian përmes një
mekanizmi të quajtur "market coupling". Kjo do të thotë se ne mund të blejmë dhe shesim
energji elektrike me çmime konkurruese, gjë që mund të stabilizojë faturat për qytetarët.
Për shembull, nëse ka tepricë të energjisë elektrike në një rajon, ne mund ta blejmë më
lirë, dhe nëse kemi tepricë, mund ta shesim atë.
4. Ruajtja e energjisë dhe elektromobiliteti
Ruajtja e energjisë elektrike po bëhet një aktivitet i veçantë, i cili është çelësi për
menaxhimin e burimeve të rinovueshme. Për shembull, panelet diellore prodhojnë energji
elektrike gjatë ditës, por me ruajtjen mund ta përdorim edhe natën. Kjo e bën rrjetin më të
qëndrueshëm dhe zvogëlon nevojën për importe gjatë periudhave të pikut. Ne gjithashtu
po integrojmë karikimin e automjeteve elektrike në rrjet, me rregulla të qarta për stacionet
e karikimit. Nëse dëshironi të drejtoni një makinë elektrike, ligji garanton që stacionet e
karikimit do të jenë të disponueshme dhe se tarifimi i çmimeve të energjisë elektrike do të
jetë i arsyeshëm, brenda çmimeve mesatare të karburantit.
5. Sistemet inteligjente dhe ndryshimi i lehtë i furnizuesve
Ne po prezantojmë sisteme inteligjente matëse për të matur me saktësi konsumin dhe po
heqim mundësinë e mosleximit të matësve, gjë që deri më tani ka krijuar konfuzion tek
qytetarët. Çdo konsumator do të jetë në gjendje të ndërrojë furnizues në vetëm 48 orë, pa
kosto për familjet dhe konsumatorët e vegjël. Kjo do të thotë më shumë liri – nëse nuk
jeni të kënaqur me furnizuesin tuaj, mund të zgjidhni shpejt një tjetër, pa burokraci.
6. Komunitetet e energjisë qytetare dhe konsumatorët aktivë
Propozim Ligji u jep qytetarëve mundësinë të formojnë komunitete energjetike. Për
shembull, disa fqinjë mund të instalojnë panele diellore, të prodhojnë energji elektrike për
veten e tyre dhe të shesin tepricën. Kjo i bën qytetarët pjesëmarrës aktivë në tregun e
energjisë, jo vetëm konsumatorët pasivë. Ideja është të keni kontroll mbi energjinë tuaj
dhe të kurseni.
7. Përmirësimi i sigurisë energjetike
Propozim Ligji prezanton masa për të adresuar rreziqet në furnizimin me energji elektrike
dhe gaz. Ministria do të përgatisë plane emergjente për t'u përgatitur për kriza të tilla si
ndërprerjet e furnizimit. Kjo është veçanërisht e rëndësishme në dimër ose gjatë
Faqe 2 nga 2
Ministria e Energjetikës, Minierave dhe Burimeve
Minerale
Rr. Maqedonia Nr. 27, Shkup
Republika e Maqedonisë së Veriut
+389 2 3118022
www.vlada.mk
periudhave të konsumit të lartë, në mënyrë që të mos ketë ndërprerje ose mungesë
energjie.
8. Menaxhimi më i mirë i rrjeteve energjetike
Ne po prezantojmë një Plan Dhjetëvjeçar të zhvillimit të sistemit të transmetimit dhe
rregulla të qarta për operatorët e rrjetit. Ministria bëhet pronare e operatorit të sistemit të
transmetimit, gjë që na jep më shumë kontroll mbi vendimet strategjike. Ne gjithashtu po
sigurohemi që rrjetet të jenë gati për më shumë burime të rinovueshme dhe për rritjen e
konsumit, si nga automjetet elektrike.
Ligji është para Kuvendit, nuk ka pasur komente nga komisionet e Kuvendit. Ne jemi të hapur
për amendamente në leximin e dytë për ta bërë tekstin edhe më të mirë. Qëllimi ynë është të
krijojmë një ligj që do të zgjasë, që do të sigurojë siguri juridike dhe nuk do të kërkojë ndryshime
të shpeshta. Zbatimi kërkon bashkëpunimin e të gjitha institucioneve – do të na duhet të forcojmë
kapacitetet e KRRE, operatorëve të rrjetit dhe ministrisë. Ne do të prezantojmë procedura të reja,
platforma raportimi, trajnime të stafit dhe bashkëpunim me partnerët rajonalë dhe evropianë. Ne
gjithashtu do të punojmë me sektorin privat dhe organizatat e shoqërisë civile.
Ky Propozim Ligj ka të bëjë me të ardhmen e Maqedonisë. Ai do të stimulojë rritjen ekonomike,
do të përshpejtojë përparimin teknologjik, do të mbrojë mjedisin dhe do të na afrojë me
objektivat evropiane dhe globale të klimës për vitin 2050. Qëllimi është një Maqedoni me panele
diellore në çati, automjete elektrike në rrugë dhe fatura të qëndrueshme të energjisë elektrike –
kjo është ajo që po ndërtojmë me këtë ligj. Ne duam të jemi lider në rajon në energji të pastër dhe
ky është një hap i madh në këtë drejtim.
