Trump dëshiron të përgjysmojë buxhetin e NASA-s, Musk: Kjo është shqetësuese

Pas disa javësh pasigurie, administrata e Donald Trump duket se po përgatit shkurtime drastike në buxhetin e NASA-s, sipas dokumenteve paraprake që pothuajse do të përgjysmojnë financimin e agjencisë hapësinore.
Për javë të tëra, komitetet e shkencës dhe të kongresit kanë dërguar sinjale në lidhje me drejtimin që po shkojnë planet e NASA-s.

Por ajo që më parë ishte vetëm një njoftim i paqartë, tani po merr formën e një plani gjithnjë e më serioz.

Washington Post raportoi se një version paraprak i propozimit të buxhetit do të ulte buxhetin e NASA-s nga 7.3 miliardë dollarë në 3.9 miliardë dollarë.

Dhe ky lloj shkurtimi do të çonte në pasoja drastike.

Nicky Fox, ndihmës administratori i NASA-s për shkencën, i tha Komitetit të Shkencës të Dhomës së Përfaqësuesve më 1 Prill se agjencia nuk ka bërë ende ndonjë skenar për një shkurtim buxheti, sepse nuk e ka parë ende kërkesën zyrtare të buxhetit për vitin 2026.

Por disa me sa duket e kanë parë tashmë atë dhe përmbajtja nuk është inkurajuese.

“Një ulje prej 50% do të çonte në disa vendime mjaft drastike”, tha Fox, sipas një raporti të SpaceNews.

“Kjo është një ngjarje e nivelit të zhdukjes së shkencës në NASA”, tha Casey Dreier, kreu i politikës hapësinore për Shoqërinë Planetare, një grup mbrojtës i hapësirës.

“Ai ndërpret në mënyrë të panevojshme funksionimin, misionet shkencore produktive dhe anulon misionet e reja aktualisht në ndërtim, duke humbur miliarda dollarë taksapagues në proces.”

“Ky nuk është planifikim buxhetor as efikas dhe as i zgjuar”, shtoi ai.

Komente të mprehta vijnë edhe nga nga ish-kreu i NASA-s.

“Ata do ta çojnë NASA-n në një humnerë shumë të thellë nëse vazhdojnë me këtë lloj egërsie”, tha ish-administratori i NASA-s, Bill Nelson.

Nelson argumentoi gjithashtu se buxheti i propozuar mund t’i jepte një goditje shkatërruese programit të Trumpit për eksplorimin e hapësirës.

Bëhet e ditur se si Trump ashtu edhe Musk kanë premtuar vazhdimisht se do të çojnë astronautët në sipërfaqen e Marsit.

“Nëse e shkurtoni në mënyrë të pamëshirshme shkencën e NASA-s, ju shkurtoni të gjithë programin tonë të eksplorimit, gjë që do të ndikojë gjithashtu në programin e eksplorimit të hapësirës njerëzore”, tha Nelson.

Ndërkohë, Elon Musk tha se raportet se propozimi i buxhetit të Trumpit do të shkurtonte në mënyrë drastike fondet e shkencës së NASA-s janë “shqetësuese” – kjo “përçarja” e fundit publike midis presidentit dhe këshilltarit të tij të ngushtë.

“Unë jam një avokat i madh për shkencën, por për fat të keq nuk mund të marr pjesë në diskutimet e buxhetit të NASA-s, sepse SpaceX është një kontraktues i madh i NASA-s”, shtoi ai.

Ndryshe, zëdhënësja e NASA-s Bethany Stevens konfirmoi se agjencia ka marrë dokumentin paraprak për vitin fiskal 2026 nga Zyra e Menaxhimit dhe Buxhetit (OMB) dhe se procesi i diskutimeve të brendshme ka filluar.

Pasoja të gjera për shkencën

Rezultati i këtyre diskutimeve mund të ketë pasoja të gjera.

Shkurtimet e financimit do të nënkuptojnë pezullimin e misioneve të shumta të vazhdueshme dhe të planifikuara që lejojnë shkencëtarët të kuptojnë më mirë universin.

Misionet e NASA-s lejojnë njerëzimin të eksplorojë botën përtej kufijve të gravitetit të vet, duke zgjeruar horizontet e specieve tona në hapësirë.

Përveç kësaj, këto misione ndihmojnë në përgjigjen e tre pyetjeve themelore të ekzistencës njerëzore: Nga vijmë, ku po shkojmë dhe a jemi vetëm?

Sipas Washington Post, buxheti për astrofizikën do të bjerë nga 1.5 miliardë në më pak se gjysmë miliardë dollarë.

Shpenzimet për shkencën planetare do të bien nga 2.7 miliardë dollarë në 1.9 miliardë dollarë dhe fondet për shkencën e Tokës do të përgjysmohen – nga afërsisht 2.2 miliardë dollarë në pak më shumë se një miliard dollarë.

Përveç teleskopëve Hubble dhe Webb, asnjë projekt tjetër teleskopi nuk do të financohet, gjë që parashikon një lajm të keq për teleskopin hapësinor Romak, i cili është planifikuar të nisë që në fillim të vitit të ardhshëm.

Tashmë, shkencëtarët kryesorë të hapësirës po e përshkruajnë këtë dokument buxhetor si “vdekje” për NASA – një agjenci që ka udhëhequr eksplorimin e hapësirës për gati 70 vjet.

Siç shkruan Ars Technica, dokumenti paraprak është vetëm hapi i parë në hartimin e buxhetit për vitin fiskal 2026 dhe po përpilohet nga Zyra e Menaxhimit dhe Buxhetit të Shtëpisë së Bardhë, e cila drejtohet nga Russell Vought, një zyrtar i të cilit, sipas revistës Nature, ka synim të “traumatizojë komunitetin shkencor”.

Megjithatë, dokumenti nuk është një surprizë.

Muajin e kaluar, NASA, me kërkesë të të ashtuquajturës Ministria e Efiçiencës së Qeverisë ka pezulluar tashmë kontratat me vlerë rreth gjysmë miliardë dollarë.

NASA ka gëzuar tradicionalisht mbështetjen dypartiake në Kongres, duke udhëhequr përpjekjet e eksplorimit të hapësirës dhe duke promovuar zbulimet shkencore.

Por administrata aktuale ka qartësisht prioritete të tjera, duke i drejtuar burimet larg eksplorimit të hapësirës, ​​larg kuptimit të ligjeve themelore të fizikës dhe larg mistereve që tejkalojnë jetën e përditshme.