Nga HIMARS te F-35: Evropa po blen armë si kurrë më parë

GJERMANIA synon seriozisht të ndajë 5% të PBB-së së saj për mbrojtje, por nuk është aspak i vetmi vend në Evropë që po i mbush me shpejtësi arsenalet e veta. Deutsche Welle paraqet një përmbledhje të shkurtër të situatës në disa vende.

Jo aq shumë sepse Presidenti i SHBA-së Donald Trump po e kërkon këtë, por sepse në Gjermani po përhapet ndërgjegjësimi se agresioni ushtarak nuk mund të ndalet me fjalë të bukura. Kështu, Ministri i ri i Punëve të Jashtme gjermane, Johann Wadephul, njofton se qeveria e re gjermane duhet të investojë 5% të PBB-së në mbrojtje në të ardhmen. Ai e deklaroi këtë në një takim të ministrave të jashtëm të NATO-s në Antalia të Turqisë. Sipas ministrit, Gjermania mbështet propozimin e Sekretarit të Përgjithshëm të NATO-s, Mark Rutte, për të ndarë 3.5 përqind për nevojat ushtarake dhe 1.5 përqind shtesë për infrastrukturën mbrojtëse. Vendimi përfundimtar dhe planet e të gjithë anëtarëve të NATO-s ka të ngjarë të dëgjohen vetëm në takimin e samitit të NATO-s në fund të qershorit në Hagë.

Dhe kancelari Friedrich Merz njoftoi në fjalimin e tij para Bundestag se dëshiron ta zhvillojë Bundeswehr-in në “ushtrinë më të fortë konvencionale në Evropë”.

Por edhe vendet e tjera evropiane kanë vendosur objektiva ambicioze:

Polonia: Ledh mbrojtës në krahun lindor
Polonia ka investuar shumë në forcat e saj të armatosura për vite me radhë me qëllim që të bëhet fuqia më e fortë tokësore në Evropë. Vitin e kaluar, 4.12 përqind e PBB-së shkoi në buxhetin e mbrojtjes. Qëllimi kryesor i Varshavës është, sigurisht, të jetë e armatosur në mënyrë efektive në mënyrë që Rusia të mos mendojë as të kërcënojë territorin e saj.

Ushtria polake aktualisht numëron rreth 150,000 ushtarë në ushtrinë profesionale dhe mbrojtjen territoriale. Deri në vitin 2035, kjo shifër pritet të rritet në 300,000. Pajisja me pajisje ushtarake moderne është gjithashtu në proces: më shumë se 600 tanke – të porositura nga Koreja e Jugut dhe SHBA-ja, ndër të tjera – si dhe sisteme raketash HIMARS, dronë dhe, në të ardhmen, avionë luftarakë F-35 duhet të jenë pajisjet e këmbësorisë dhe forcave ajrore polake. Nga ana tjetër, Marina Polake konsiderohet relativisht e dobët.

Gjermania: Nga ngurrimi në një rol udhëheqës?
Rritja e njoftuar e shpenzimeve të mbrojtjes në pesë përqind të PBB-së do të shënonte një kthesë historike të politikës së sigurisë. Që nga fundi i Luftës së Ftohtë, Republika Federale e Gjermanisë ka këmbëngulur në bashkëpunimin ndërkombëtar, diplomacinë dhe një “kulturë të përmbajtjes ushtarake”. Pika e kthesës u shënua nga fjalimi i Kancelarit Olaf Scholz më 27 shkurt 2022, tre ditë pas sulmit rus ndaj Ukrainës, i njohur si njoftimi i një “epoke të re” (Zeitenwende).

Menjëherë pas kësaj, qeveria gjermane krijoi një fond të posaçëm prej 100 miliardë eurosh për Bundeswehr-in. Shpenzimet e rregullta të mbrojtjes për vitin 2024 arrijnë në rreth 90 miliardë euro, ose rreth 2.1 përqind të PBB-së. Një rritje në pesë përqind do të thoshte një buxhet vjetor për mbrojtjen prej mbi 160 miliardë eurosh. Dyfishimi i shpenzimeve me siguri do të ishte një barrë e rëndë për buxhetin e shtetit dhe deri më tani nuk janë siguruar fonde shtesë.

Bundeswehr aktualisht ka rreth 182,000 ushtarë aktivë. Ministria e Mbrojtjes planifikon ta rrisë atë në të paktën 203,000 deri në vitin 2031, ndërsa objektivi prej 240,000 përmendet herë pas here. Modernizimi përfshin të gjitha degët e ushtrisë: tanket, avionët dhe anijet luftarake të vjetra duhet të zëvendësohen, dhe theksi është gjithashtu në dixhitalizimin dhe përmirësimin e zinxhirit të komandës. Sepse edhe në arsenalet gjermane ka shumë armë dhe pajisje “vetëm në letër”, ndërsa në të kaluarën nuk kishte para për mirëmbajtjen e tyre. Lojtarët kryesorë industrialë në Gjermani janë Rheinmetall, Airbus Defence and Space dhe Diehl-Gruppe, por bashkëpunimi ndërkombëtar është gjithnjë e më i dukshëm në këtë sektor sepse eksportet janë gjithashtu jashtëzakonisht të rëndësishme.

Franca: Një fuqi bërthamore me ambicie globale
Franca është e vetmja fuqi bërthamore në BE dhe ndjek një strategji të pranisë globale dhe pavarësisë ushtarake. Rreth 203,000 ushtarë shërbejnë në ushtri, së bashku me 175,000 anëtarë të njësive paraushtarake si Xhandarmëria dhe rreth 26,000 rezervistë.

Marina Franceze ka aeroplanmbajtësen me energji bërthamore Charles de Gaulle dhe nëndetëse strategjike, gjë që i jep asaj një aftësi të fortë parandaluese bërthamore. Avionët luftarakë Rafale ofrojnë epërsi ajrore dhe janë gjithashtu të pajisur për të përdorur armë bërthamore.

Presidenti Emmanuel Macron e ka rritur ndjeshëm buxhetin e mbrojtjes që nga marrja e detyrës në vitin 2017. Në një fjalim dramatik televiziv në fillim të marsit, ai foli në detaje rreth “kërcënimit rus” që po i afrohet Evropës. Prandaj, buxheti francez i mbrojtjes duhet pothuajse të dyfishohet.

Franca kishte një buxhet ushtarak të ngjashëm me Gjermaninë në të kaluarën, por e përdori atë për të ndërtuar një ushtri më efektive në luftim.

Britania e Madhe: E armatosur mirë, por e prekshme
Me një objektiv prej gati 2.4 përqind të PBB-së, Mbretëria e Bashkuar planifikon gjithashtu të rrisë shpenzimet e mbrojtjes, me theks në pajisjet e teknologjisë së lartë: dronë, inteligjencë artificiale dhe sisteme lazeri. Marina Mbretërore ka dy transportues aeroplanësh, megjithëse si rregull vetëm njëri është funksional. Forca ajrore është shumë e modernizuar – bërthama e saj përbëhet nga avionë luftarakë amerikanë F-35B, nga të cilët qeveria britanike planifikon të blejë gjithsej 138.

Megjithatë, forcat e armatosura britanike prej rreth 140,000 trupash aktive (përfshirë 4,000 Gurkha) janë relativisht të vogla. Ndryshe nga shumë vende të BE-së, aktualisht nuk janë planifikuar rritje të mëdha të stafit.

Kryeministri Keir Starmer thekson besnikërinë ndaj aleancave dhe gatishmërinë globale për ndërhyrje. Pajisjet ushtarake britanike varen shumë nga teknologjia amerikane, veçanërisht kur bëhet fjalë për armët bërthamore në nëndetëse.

Italia: E fortë në ajër dhe në det, e dobët në tokë
Me 1.49 përqind të PBB-së sipas të dhënave të NATO-s për vitin 2024, Italia është ende nën objektivin aktual prej dy përqind. Megjithatë, me 165,000 ushtarë aktivë, dy transportues aeroplanësh dhe një forcë të fortë ajrore që përfshin Eurofighters dhe F-35, Italia bie në kategorinë ushtarake më të rëndë të Evropës.

Por forcat tokësore konsiderohen të vjetëruara dhe reformat janë urgjentisht të nevojshme. Kjo duhet të ndryshojë: Kryeministrja Giorgia Meloni dëshiron ta bëjë Italinë forcën më të fortë të tankeve në Evropë. Për këtë qëllim, më shumë se 1,000 tanke beteje dhe shumëfunksionale u porositën nga Rheinmetall. Fokusi strategjik i Italisë është Mesdheu dhe siguria e rrugëve globale tregtare.

Marrëdhëniet globale të fuqisë mbeten të pandryshuara
Pavarësisht miliarda eurove të investuara në armatime në Evropë, rendi global i forcave ushtarake nuk do të ndryshojë ndjeshëm në planin afatmesëm. Shtetet e Bashkuara të Amerikës janë ende në krye, të ndjekura nga Rusia, Kina dhe India. Fuqia kryesore evropiane – Britania e Madhe – renditet vetëm në vendin e gjashtë. Franca vjen në vendin e nëntë, dhe Gjermania aktualisht zë vendin e njëmbëdhjetë.

Platforma Global Firepower krahason forcën ushtarake të vendeve sipas më shumë se 60 treguesve – nga numri i tankeve, kapaciteti detar, deri te madhësia e popullsisë ushtarake të aftë – për të marrë një pamje gjithëpërfshirëse të fuqisë ushtarake globale.