Sistemi shëndetësor në Maqedoninë e Veriut vazhdon të zbrazet: 45 mjekë më pak gjatë vitit 2024 krahasuar me vitin 2023

Publikuar 09:01 22 Maj, 2025

Në vitin 2024, sistemi i kujdesit shëndetësor primar në Maqedoninë e Veriut shënoi ulje të ndjeshme si në numrin e kontratave të lidhura ashtu edhe në numrin e mjekëve të përgjithshëm. Sipas të dhënave të publikuara në Fondit për Sigurim Shëndetësor, numri i përgjithshëm i kontratave të lidhura në kujdesin shëndetësor primar ishte 2.077, që përfaqëson një ulje prej 55 kontratash krahasuar me vitin 2023. Gjithashtu, numri total i mjekëve në këtë sektor në vitin 2024 ishte 2.796, që është 45 më pak se një vit më parë. Vetëm në kategorinë e mjekëve të përgjithshëm, këtë vit janë regjistruar 1.499 mjekë aktivë, 8 më pak se në vitin 2023, raporton Portalb.mk.

“Në vitin 2024, numri i përgjithshëm i kontratave të lidhura në kujdesin shëndetësor parësor është 2,077, që krahasuar me vitin 2023, përfaqëson një rënie prej 55 kontratash. Krahasuar me vitin e kaluar, ka pasur edhe një rënie në numrin e përgjithshëm të mjekëve në kujdesin shëndetësor primar. Në vitin 2024, numri i përgjithshëm i mjekëve është 2,796, që përfaqëson një rënie prej 45 mjekësh”, thuhet në raportin vjetor të FSSh-së.

Mjekësia e përgjithshme
Sa i përket shpërndarjes rajonale, Rajoni i Shkupit mbetet me numrin më të madh të mjekëve të përgjithshëm – gjithsej 490, ndërsa numri më i ulët është regjistruar në Rajonin e Vardarit dhe Lindor – me vetëm 112 mjekë të tillë në secilin rajon.

“Gjatë vitit 2024, një total prej 1,499 mjekësh të përgjithshëm ofruan kujdes shëndetësor parësor për personat e siguruar. Krahasuar me vitin e kaluar, numri i mjekëve të përgjithshëm është ulur me 8 mjekë. Numri më i madh i mjekëve të përgjithshëm është në rajonin e Shkupit, përkatësisht 490 mjekë, ndërsa numri më i vogël është në rajonin e Vardarit dhe atë Lindor me 112 mjekë të përgjithshëm”, thuhet mes tjerash në raport.

Në aspektin e kontratave për mjekësi të përgjithshme, në vitin 2024 janë lidhur 951 kontrata, me 34 kontrata më pak se në vitin paraprak. Sërish, Rajoni i Shkupit kryeson me 284 kontrata, që përbëjnë 30% të totalit të kontratave në mjekësinë e përgjithshme.

Një tjetër tregues shqetësues është raporti mes kontratave dhe numrit të të siguruarve. Në nivel republikan, ka 5,27 kontrata për çdo 10 mijë të siguruar, por dallimet rajonale janë të mëdha, në Rajonin e Pollogut ky raport është 6,15, ndërsa në Rajonin e Shkupit vetëm 4,50.

“Në vitin 2024, u lidhën gjithsej 951 kontrata në kujdesin shëndetësor parësor për mjekësinë e përgjithshme. Vihet re se numri i kontratave të lidhura krahasuar me vitin 2023 është ulur me 34 IPSH. Sa i përket kontratave të lidhura me mjekë të përgjithshëm të përzgjedhur sipas rajoneve, në Republikën e Maqedonisë së Veriut, numri më i madh i kontratave është lidhur në rajonin e Shkupit – 284 kontrata, që përfaqëson 30% të totalit të kontratave të lidhura në Kujdesin Shëndetësor Primar (KShP) – mjekësi e përgjithshme. Duke i krahasuar ato me numrin e personave të siguruar, për çdo 10 mijë persona të siguruar, në KSHP – mjekësi të përgjithshme u lidhën 5.27 kontrata. Numri më i madh i kontratave u lidh në rajonin e Pollogut, 6.15 për 10 mijë persona të siguruar, ndërsa më pak u lidhën në rajonin e Shkupit, ose 4.50 për 10 mijë persona të siguruar”, nënvizon raporti.

Për sa i përket financimit, kapitacioni për mjekët e përgjithshëm është 75 denarë për pacient, me koeficientë të ndryshëm sipas moshës së të siguruarit. Në vitin 2024, shpenzimi mesatar për një pacient në kujdesin primar ishte 1.593 denarë në vit, përkatësisht rreth 133 denarë në muaj. Kapitacioni i përgjithshëm i paguar për mjekët e përgjithshëm arriti në 2,98 miliardë denarë, që paraqet rritje prej 4,67% krahasuar me vitin 2023.

“Pika e kapitacionit për mjekët e përgjithshëm është 75 denarë. Megjithatë, kjo ndryshon në varësi të moshës së personit të siguruar, gjegjësisht më i riu dhe më i vjetri kanë koeficientë më të lartë, siç tregohet në grafikun më poshtë. Në varësi të numrit total të pikëve të mjekut të kujdesit parësor, deri në 2500 pikë, paguhet paga e plotë, për 500 pikët e ardhshme në masën 70%, për 500 pikët e ardhshme në masën 45%, dhe për pikët mbi nivelin e 4500 pikëve në masën 30%. Në vitin 2024, një shumë mesatare vjetore prej 1.593 denarësh për pacient u nda për një mjek të përgjithshëm, ose rreth 133 denarë në muaj. Paga për kokë e paguar për mjekët e përgjithshëm në vitin 2024 arrin në 2,980 milionë denarë, që është një rritje prej 4,67% krahasuar me vitin 2023”, thuhet në raport.

Gjinekologji
Gjatë vitit 2024, në Maqedoninë e Veriut, gjithsej 162 gjinekologë ofruan kujdes shëndetësor parësor për gratë e siguruara, duke shënuar një rritje prej 1 gjinekologu krahasuar me vitin 2023. Kjo tregon stabilitet në numrin e profesionistëve, por edhe nevojën për rritje më të madhe në disa rajone.

Shpërndarja e gjinekologëve sipas rajoneve tregon pabarazi të theksuar. Rajoni i Shkupit ka më së shumti gjinekologë – 60 mjekë, ndërsa në rajonet lindore, juglindore dhe verilindore ka vetëm nga 13 gjinekologë. Kjo pabarazi ndikon drejtpërdrejt në qasjen e grave ndaj shërbimeve shëndetësore cilësore, veçanërisht në rajonet më të largëta dhe më pak të zhvilluara.

“Gjatë vitit 2024, gjithsej 162 gjinekologë ofruan kujdes shëndetësor parësor për personat e siguruar. Krahasuar me vitin e kaluar, numri i gjinekologëve është rritur me 1 mjek. Numri më i madh i gjinekologëve është në rajonin e Shkupit, përkatësisht 60 mjekë, ndërsa numri më i vogël është në rajonet lindore, juglindore dhe verilindore me 13 gjinekologë”, thuhet në raport.

Në të njëjtin vit, janë lidhur 145 kontrata me gjinekologë në sistemin e kujdesit shëndetësor parësor. Rajoni i Shkupit kryeson me 52 kontrata, që përbëjnë 36% të totalit, ndërsa rajoni i Pollogut ka numrin më të ulët të kontratave për 10 mijë gra të siguruara – vetëm 1.14 kontrata. Në kontrast, rajoni i Vardarit ka mbulimin më të mirë me 2.23 kontrata për 10 mijë gra. Kjo tregon se në disa zona, gratë kanë shumë më pak mundësi për të zgjedhur një gjinekolog të afërt.

Nga ana ekonomike, për çdo person të siguruar, shteti paguan një kapitacion mujor prej 75 denarësh. Totali i kapitacionit për vitin 2024 arriti në 468.5 milionë denarë, që paraqet një rritje prej 5.8% krahasuar me vitin e kaluar. Paga mesatare mujore për një gjinekolog në kujdesin parësor është 241,003 denarë, duke treguar një kompensim të qëndrueshëm për profesionistët, por që mund të mos jetë mjaftueshëm motivues për të punuar në rajone më të varfra.

“Në vitin 2024, u lidhën gjithsej 145 kontrata në kujdesin shëndetësor parësor për gjinekologji. Sa i përket kontratave të lidhura me gjinekologë të përzgjedhur sipas rajoneve, në Republikën e Maqedonisë së Veriut, numri më i madh i kontratave është lidhur në rajonin e Shkupit – 52 kontrata, që përfaqëson 36% të totalit të kontratave të lidhura në Kujdesin Shëndetësor Primar – gjinekologji. Duke i krahasuar ato me numrin e grave të siguruara, për çdo 10 mijë gra të siguruara, në KSHP-gjinekologji u lidhën 1.57 kontrata. Numri më i madh i kontratave u lidh në rajonin e Vardarit – 2.23 për 10 mijë persona të siguruar, ndërsa më pak u lidhën në rajonin e Pollogut ose 1.14 për 10 mijë persona të siguruar”, thuhet në raport.

Sipas raportit shuma e kapitacionit mujor për person të siguruar midis gjinekologëve të zgjedhur për vitin 2024 është 75 denarë. Mesatarisht, paga mujore e një gjinekologu familjar për vitin 2024 është 241,003 denarë. Kapitacioni i paguar për gjinekologët e kujdesit parësor në vitin 2024 arrin në 468.5 milionë denarë, që është një rritje prej 5.8% krahasuar me vitin 2023.

Të dhënat e vitit 2024 tregojnë përparim të moderuar në përfshirjen e gjinekologëve në kujdesin parësor, por gjithashtu nënvizojnë pabarazitë e mëdha rajonale në shpërndarjen e mjekëve dhe kontratave. Për të përmirësuar qasjen e barabartë për të gjitha gratë në vend, nevojitet një strategji më e balancuar për shpërndarjen e gjinekologëve, veçanërisht në rajonet me mbulim të ulët.

Kujtojmë se në dhjetor të vitit 2024, ish-ministri i Shëndetësisë Arben Taravari deklaroi se problemi i mungesës së personelit mjekësor në shëndetin publik është vënë në dukje nga Komisioni Evropian në disa raporte radhazi. Ka mjekë të interesuar që punojnë jashtë vendit, por kërkojnë garanci nga ne që nëse kthehen do të punësohen në institucionet tona shëndetësore publike, tha ai.

Pikërisht për shkak të mungesës së mjekëve, profesorë dhe ekspertë të angazhuar nga Ministria e Shëndetësisë po punojnë në një Strategji të re Shëndetësore deri në vitin 2030, sipas së cilës do të mbyllen repartet e njëjta në qytete të afërta.

“Kemi më pak mjekë. Kemi spitale që janë afër njëra-tjetrës dhe që kanë reparte të njëjta. Nëse në Ohër dhe Strugë ka dy spitale, ato do të plotësojnë njëra-tjetrën dhe nuk do të jenë konkurruese. Për shembull, kirurgët do të punojnë në Strugë, ndërsa repartet e mjekësisë së brendshme dhe të tjera do të jenë në Ohër. Ky është plani për të funksionuar edhe në qytetet e tjera që kanë spitale dhe janë afër njëra-tjetrës. Do të donim të kishim më shumë staf dhe të gjitha repartet, por duhet të veprojmë në këtë mënyrë. Duhet të mendojmë në mënyrë afatgjatë se si ta organizojmë sistemin shëndetësor”, tha ministri.

Kujtojmë se procesi joadekuat arsimor mjekësor, procedurat burokratike për hapjen e një ordinance, pagat jo në nivele të lakmueshme dhe mungesa e mbështetjes financiare pas përfundimit të studimeve janë disa nga arsyet kryesore që i bëjnë mjekët dhe specialistët e rinj të largohen nga vendi. Sipas të dhënave të Shoqatës së mjekëve të Maqedonisë, për dhjetë vjet numri i mjekëve në vend është zvogëluar për 2000.

Bashkimi Evropian në raportin e fundit nënvizoi se shumë sfida mbeten për t’u zgjidhur në fushën e shëndetit publik, veçanërisht në lidhje me kontrollin dhe qasjen e duhanit, pastaj, duhet të përmirësohet gama e shërbimeve shëndetësore, financimi i kujdesit parësor shëndetësor dhe skriningu i kancerit. Përveç kësaj, harmonizimi i kujdesit shëndetësor të Maqedonisë me legjislacionin e BE-së për kujdesin shëndetësor mbetet i paplotë.

“Edhe më tek mungojnë specialistë të caktuar. Raporti i mjekëve dhe infermierëve për 100 mijë banorë vazhdon të jetë nën mesataren e BE-së dhe stafi mjekësor, infermierët dhe specialistët vazhdojnë të largohen nga sektori i shëndetësisë publike për të punuar në sektorin privat ose jashtë vendit”, thuhet në raport.