Izraeli goditi të hënën burgun më famëkeq për të burgosurit politikë në Teheran, në një demonstrim të fuqishëm se po zgjeron objektivat e tij përtej centraleve ushtarake dhe bërthamore, duke synuar drejtpërdrejt shtyllat e sistemit sundues të Iranit.
Irani përsëriti kërcënimet e mëparshme për t’u hakmarrë kundër SHBA-së. Por ende nuk e kishte bërë këtë në një mënyrë kuptimplotë, më shumë se 24 orë pasi bombarduesit amerikanë hodhën raketa bunkerësh prej 30,000 paundësh në vendet bërthamore nëntokësore të Iranit, ndërsa Presidenti Donald Trump foli hapur për përmbysjen e qeverisë iraniane.
@cnnThe Israeli military attacked Iran’s notorious Evin prison on Monday, according to Israel’s defense minister and Iranian state news. Iran’s state broadcaster IRIB published video of the entrance to the prison which has been geolocated by CNN.
Dy zyrtarë amerikanë thanë se Uashingtoni vlerësoi se Irani mund të kryejë sulme kundër forcave amerikane në Lindjen e Mesme së shpejti, megjithëse SHBA-të ende po kërkojnë një zgjidhje diplomatike, që do ta bënte Teheranin të heqë dorë nga çdo hakmarrje.
Në Katar, ku ndodhet baza më e madhe ushtarake amerikane në Lindjen e Mesme, ambasada amerikane i këshilloi amerikanët të strehoheshin në vend, për shkak të asaj që e quajti “një masë kujdesi të tepruar”.
Pavarësisht kërcënimeve të Iranit për të sfiduar dërgesat e naftës nga Gjiri, çmimet mbetën kryesisht të qëndrueshme, duke sugjeruar se tregtarët dyshonin nëse Republika Islamike do të ndërmerrte ndonjë veprim që do të prishte furnizimet globale.
Ministri i Jashtëm iranian, Abbas Araqchi, u takua me Presidentin rus Vladimir Putin në Moskë, ndërsa Teherani kërkoi mbështetjen e një prej miqve të tij të fundit të fuqishëm për hapat e tij të mëtejshëm.
‘RROFTË LIRIA’
Izraeli e bëri të qartë se sulmet e tij ndaj burgut Evin dhe objektivave të tjerë në Teheran, kishin për qëllim të godisnin aparatin qeverisës iranian në përgjithësi dhe aftësinë e tij për të mbajtur pushtetin.
“Rroftë liria!” shkroi Ministri i Jashtëm Gideon Saar në X, duke shoqëruar një video të një shpërthimi në një ndërtesë, me një tabelë që e identifikonte atë si një hyrje për në burgun Evin.
Reuters nuk mundi ta verifikonte menjëherë videon e postuar nga Saar, megjithëse video të tjera që tregonin pasojat e sulmit në burg u verifikuan si të vërteta.
Transmetuesi shtetëror iranian IRIB publikoi një video që tregon punëtorët e shpëtimit duke krehur rrënojat e një ndërtese të rrafshuar në burg, teksa transportojnë një burrë të plagosur në barelë. Agjencia e lajmeve Mizan e gjyqësorit të Iranit tha se po merren masa urgjente për të mbrojtur shëndetin dhe sigurinë e të burgosurve atje.
Evini ka qenë prej kohësh burgu kryesor i Iranit për strehimin e të paraburgosurve politikë dhe të burgosurve të sigurisë, si dhe vendi i ekzekutimeve që mbeten kujtime të forta për opozitën. Atje mbahen edhe disa të burgosur të huaj të profilit të lartë.
Ushtria izraelite tha se kishte goditur gjithashtu qendrat e komandës së Gardës Revolucionare, përgjegjëse për sigurinë e brendshme në zonën e Teheranit.
Ushtria “aktualisht po godiste, me forcë të paparë, objektiva të regjimit dhe organe qeveritare të shtypjes në zemër të Teheranit”, tha Ministri i Mbrojtjes, Israel Katz, në një deklaratë.
Pjesa më e madhe e popullsisë prej 10 milionë banorësh të Teheranit është larguar pas 10 ditësh bombardimesh. Agjencia e lajmeve Tasnim, raportoi një sulm në një stacion furnizues me energji elektrike në lagjen Evin. Kompania e energjisë Tavanir raportoi se disa zona në kryeqytet panë ndërprerje të energjisë elektrike.
MUNDËSI TË KUFIZUARA
Që kur Trump iu bashkua fushatës së Izraelit duke hedhur bomba masive kundër bunkerëve në vendet e prodhimit bërthamor iranian të dielën në mëngjes, Irani ka kërcënuar vazhdimisht se do të hakmerret.
“Z. Trump, bixhozxhiu, ju mund ta filloni këtë luftë, por ne do të jemi ata që do ta përfundojmë atë”, tha të hënën Ebrahim Zolfaqari, zëdhënës i selisë qendrore ushtarake Khatam al-Anbiya të Iranit, në një deklaratë video të regjistruar në gjuhën angleze.
Administrata e Trump pohon se qëllimi i saj është vetëm shkatërrimi i programit bërthamor të Iranit, jo hapja e një lufte më të gjerë. Por në një postim në mediat sociale të dielën, Trump foli për rrëzimin e sundimtarëve klerikë të linjës së ashpër që kanë qenë armiqtë kryesorë të Uashingtonit në Lindjen e Mesme, që nga Revolucioni Islamik i Iranit në vitin 1979.
“Nuk është politikisht korrekte të përdoret termi ‘Ndryshim Regjimi’, por nëse regjimi aktual iranian nuk është në gjendje ta bëjë Iranin përsëri të madh, pse nuk do të kishte një ndryshim regjimi??? MIGA!!!” shkroi ai.
Pesë persona të brendshëm me njohuri mbi diskutimet thanë se ishin shtuar përpjekjet për të emëruar një pasardhës për udhëheqësin suprem 86-vjeçar të Iranit, Ajatollah Ali Khamenei. Djali i tij Mojtaba, 56 vjeç, dhe Hassan Khomeini, 53 vjeç, nipi i themeluesit të revolucionit, Ajatollah Ruhollah Khomeini, tani shihen si favoritët, thanë ata.
Khomeini i ri, një aleat i hershëm i fraksionit reformist që është lënë kryesisht mënjanë nga fanatikët vitet e fundit, është futur në garë si një kandidat serioz këtë muaj si një zgjedhje potencialisht pajtuese, thanë pesë personat. Prejardhja e tij do të thotë se ai gëzon respekt edhe midis fanatikëve.
MË SHUMË SULME IZRAELITE
Sulmet ajrore të Izraelit ndaj Iranit kanë hasur pak rezistencë nga mbrojtja iraniane që kur Izraeli nisi sulmin e tij të papritur më 13 qershor, duke vrarë shumë nga komandantët më të lartë të Iranit.
Zyrtarët iranianë thanë javën e kaluar se më shumë se 400 persona ishin vrarë në sulmet izraelite, kryesisht civilë. Izraeli thotë se sulmet hakmarrëse me raketa të Iranit vranë 24 persona dhe plagosën qindra të tjerë, hera e parë që një numër i konsiderueshëm raketash iraniane kanë depërtuar ndonjëherë në mbrojtjet izraelite.
Ushtria izraelite tha se një raketë e lëshuar nga Irani herët të hënën ishte kapur nga mbrojtja izraelite. Sirenat e sulmit ajror u dëgjuan gjatë natës në Tel Aviv dhe në pjesë të tjera të Izraelit qendror.
Por aftësia e Iranit për t’u kundërpërgjigjur është shumë më e kufizuar sesa disa muaj më parë, që kur Izraeli i shkaktoi disfatë forcës më të frikshme rajonale të Teheranit, Hezbollahut në Liban. Sundimtari më i fuqishëm, klient i Iranit, Bashar al-Assad i Sirisë, ra menjëherë pas kësaj.
Kërcënimi më efektiv i Iranit për të dëmtuar Perëndimin do të ishte kufizimi i flukseve globale të naftës nga Gjiri, por çmimet e naftës nuk janë rritur në nivele krize. Pasi u rritën për një kohë të shkurtër mbi 80 dollarë për fuçi në bursë, kontratat e ardhshme të naftës së papërpunuar Brent ranë me 22 cent, ose 0.29%, në 76.79 dollarë për fuçi në tregtimin e mesditës.
Ligjvënësit iranianë kanë diskutuar mbylljen e Ngushticës së Hormuzit që të çon në Gjirin Persik, megjithëse nuk është marrë ende asnjë vendim.
“Është vetëvrasje ekonomike për ta nëse e bëjnë këtë. Dhe ne ruajmë mundësitë për t’u marrë me këtë”, tha Sekretari i Shtetit i SHBA-së, Marco Rubio./ Reuters.