Theu ‘Enigmën’ e nazistëve/ Dokumentet e heroit të Luftës së II Botërore, shiten për një çmim rekord në një ankand në MB
Një thesar i punimeve shkencore të Alan Turing, thyesit të kodeve të kohës së luftës, është shitur për më shumë se tre herë më shumë se çmimi i pritur i shitjes… E gjitha kjo pasi u shpëtua nga copëtuesi i kodeve.
Një koleksion me punime të rralla shkencore të shkruara nga matematikani, shkencëtari i kompjuterave dhe thyesuesi i kodeve të Luftës së Dytë Botërore, Alan Turing, është shitur për një shifër rekord prej 465,400 £ (544,400 €) në një ankand në Lichfield të Mbretërisë së Bashkuar.
Dokumentet u zbuluan në një papafingo të një prone në Bermondsey, Londër, dhe pothuajse u shkatërruan gjatë një pastrimi të shtëpisë.
Disa nga artikujt e rrallë që u shitën në ankand, përfshinin një kopje të nënshkruar personalisht të disertacionit të doktoraturës së Turingut të vitit 1938, “Sisteme Logjike të Bazuara në Numra Ordinalë”, e cila u shit për 110,500 £ (129,200 €), si dhe punimin e tij “Mbi Numrat e Llogaritshëm” – i njohur edhe si “Prova e Turingut” – i cili i prezantoi botës idenë e një makine universale llogaritëse në vitin 1936.
Koleksioni përfshinte edhe “Baza Kimike e Morfogjenezës”, e cila u shit për 19,500 £ (22,800 €). Që daton që nga viti 1952, është vepra e fundit e botuar e Turingut.
Thesari i materialeve të Turingut fillimisht i ishte dhuruar mikut dhe kolegut të tij matematikan, Norman Routledge, nga nëna e Turingut, Ethel. Routledge i mbajti dokumentet dhe, pas vdekjes së tij, ato u çuan në papafingon e motrës së tij.
Ankandi Hansons kishte vlerësuar se lotet do të shiten për 40,000 deri në 60,000 paund secila, por vetëm vepra “On Computable Numbers” u shit për 208,000 paund (243,000 euro).
Jim Spencer, drejtor i Ankandeve të Librave të Rrallë, tha për dokumentet, të cilat iu sollën ekspertëve në një qese: “Asgjë nuk mund të më kishte përgatitur për atë që gjeta në atë qese. Këto dokumente të thjeshta akademike ishin absolutisht elektrizuese – ato janë themeli i informatikës moderne. Trajtimi i tyre ishte njëkohësisht përulës dhe tronditës.”
Ai vazhdoi: “Njohja e harkut tragjik të jetës së Turingut vetëm sa i shton peshën emocionale. Ai u trajtua tmerrësisht pavarësisht gjithçkaje që kishte bërë, megjithatë, këtu, idetë e tij mbeten të gjalla, relevante dhe revolucionare.”
Spencer shtoi: “Ky ishte arkivi më i rëndësishëm që kam trajtuar ndonjëherë. Dokumentet ishin shumë pranë shkatërrimit dhe në vend të kësaj kanë pushtuar imagjinatën e botës. Është një zbulim që ndodh një herë në jetë – jo vetëm për koleksionistët, por edhe për hir të ruajtjes së historisë së një prej mendjeve më të mëdha në histori.”
Turing konsiderohet gjerësisht si babai i shkencës kompjuterike dhe luajti një rol qendror në zbulimin e kodit Enigma, të përdorur nga nazistët gjatë Luftës së Dytë Botërore.
Pas luftës, ai u dënua për përfshirje në akte homoseksuale dhe pranoi një procedurë të njohur zakonisht si kastrim kimik si një alternativë ndaj burgut. Truing i dha fund jetës së tij më 7 qershor 1954, në moshën 41 vjeç.
Pas një fushate në vitin 2009, kryeministri britanik Gordon Brown kërkoi falje zyrtare publike për “mënyrën e tmerrshme” se si u trajtua Turing pas luftës. Mbretëresha Elizabeth II dha falje në vtin 2013.
“Ligji i Alan Turing” është një term i përdorur në mënyrë jozyrtare për t’iu referuar një ligji të vitit 2017 në Mbretërinë e Bashkuar, që fali në mënyrë retroaktive burrat e dënuar sipas legjislacionit historik që ndalonte aktet homoseksuale.