Breshëri veprimesh dhe provokimesh serbe këtë javë mbi Maqedoninë e Veriut

Në fillim të shtatorit 2025, Maqedonia e Veriut u gjend përballë një serie veprimesh dhe deklaratash të koordinuara nga Serbia, të cilat tejkalojnë kufijtë e kujtesës historike dhe hyjnë në fushën e politikës aktuale. Ministri serb i Mbrojtjes, Bratislav Gashiq, dhe anëtarë të tjerë të qeverisë serbe përdorën ceremoninë e 7 shtatorit në Kajmakçalan për të përforcuar narrativin e “unitetit të popullit serb” dhe praninë historike të Serbisë në territoret maqedonase.

Veprimet, që përfshijnë edhe vendosjen e pllakave për nder të personazheve të përfshirë në pushtimin e Maqedonisë dhe nënshkrimin e memorandumit me Fondin e Sigurimit Pensional të Republikës Sërpska, tregojnë një përpjekje të strukturuar për të rritur ndikimin e “Botës Serbe” brenda vendit. Kjo analizë shqyrton këto veprime, kuptimin e tyre historik dhe politik, si dhe rreziqet e mundshme për sovranitetin, identitetin dhe stabilitetin e Maqedonisë së Veriut.

Përdorimi i narrativit historik për politikë aktuale – Deklaratat e ministrit serb të Mbrojtjes, Bratislav Gashiq, dhe të ministres Milica Gjurgjeviq Stamenkovski në Kajmakçalan tregojnë një përdorim të qëllimshëm të historisë për të ndikuar në perceptimin politik të rajonit. Duke e paraqitur ushtrinë serbe si “çlirimtare” dhe “kryesuese” të kthimit në atdhe, këto mesazhe ndërthurin krenarinë kombëtare me rivendosjen simbolike të pranisë serbe në territoret e Maqedonisë.

Kjo praktikë nuk është thjesht kujtesë historike, por një formë e sofistikuar e soft power: narrativi historik përdoret për të legjitimuar ndikimin politik dhe kulturor të Serbisë jashtë kufijve të saj.

Simbolika ushtarake dhe provokimi politik – Vendosja e pllakave për nder të ushtarëve serbë dhe personazheve të lidhura me pushtimin e Maqedonisë, si Voivoda Vuk, përforcon mesazhin se ekziston një vazhdimësi historike e prezencës serbe. Këto veprime mund të konsiderohen si provokime simbolike: ato rikthejnë kujtime të periudhave të dhimbshme historike për maqedonasit dhe krijojnë tension ndër-etnik.

Bashkëpunimi institucional dhe ndikimi në politikë lokale -Brenda pesë ditëve janë zhvilluar disa veprime të koordinuara: komemorime historike, deklarata me mesazh politik, dhe nënshkrimi i Memorandumit të Mirëkuptimit mes Fondit të Sigurimit Pensional dhe Invalidor të Maqedonisë së Veriut me Fondin e Sigurimit Pensional të Republikës Sërpska.

Ky lloj bashkëpunimi institucional tregon se ndikimi i Serbisë nuk mbetet thjesht në fushën e retorikës historike, por depërton edhe në strukturat shtetërore të Maqedonisë së Veriut, duke krijuar hapësira për legjitimitet të projektit të “Botës Serbe”.

Ndikimi në opinionin publik dhe tensionet ndër-etnike – Mesazhet që glorifikojnë prezencën dhe pushtimin serb, duke u bërë brenda ceremonive shtetërore, kanë potencial për të ndikuar në opinionin publik maqedonas dhe për të rritur ndjeshmërinë ndër-etnike. Këto veprime mund të përdoren nga aktorë të ndryshëm politikë për të mobilizuar ndjenja nacionaliste, duke e destabilizuar klimën politike dhe bashkëjetesën multietnike në vend.

Rreziqet e ndikimit serb – Rivendosja e narrativave historike me ngarkesë politike krijon një efekt të dyfishtë: forcimin e identitetit serb jashtë kufijve dhe ndikimin mbi Maqedoninë e Veriut.

Bashkëpunimi institucional (si Memorandumi me Republikën Sërpska) tregon për strategji afatgjate të integrimit të influencës serbe në sektorë të rëndësishëm të shtetit maqedonas.
Ekspozimi i opinionit publik maqedonas ndaj këtyre mesazheve mund të rrisë tensionet ndër-etnike dhe të përdoret politikisht nga forcat e brendshme që mbështesin projekte të jashtme.
Veprimet e Serbisë në Kajmakçalan dhe aktivitetet e lidhura me “Botën Serbe” në Maqedoninë e Veriut brenda pak ditësh tregojnë se ndikimi i jashtëm mund të kombinohet me heshtjen ose nënshtrimin e institucioneve vendase për të krijuar hapësira të kontrollit politik dhe kulturor. Kjo nuk është thjesht një çështje e kujtesës historike, por një sfidë reale për sovranitetin, identitetin dhe stabilitetin e vendit.

Për të ruajtur pavarësinë dhe rrugën euro-atlantike të Maqedonisë së Veriut, është e domosdoshme që institucionet shtetërore të reagojnë qartë, të informojnë publikun dhe të parandalojnë çdo tentativë për të përdorur narrativat historike si instrument politik për të imponuar projekte të jashtme. Vetëm një qasje e vendosur dhe transparente mund të sigurojë që Maqedonia e Veriut të mos bëhet pjesë e planeve hegjemoniste dhe të ruajë kohezionin multietnik dhe sovranitetin e saj. Flaka