Galeri parazgjedhore në rrugë, kush e zotëron biznesin e billboard-eve në RMV?

Fushata për zgjedhjet e ardhshme lokale nxorri në rrugë mesazhet kryesore politike dhe fytyrat e kandidatëve për kryetarë të komunave. Kandidatët reklamohen në rrugët kryesore dhe rrugët e qytetit në kryeqytet. Ekzistojnë rregulla të përcaktuara për marrjen me qira të një billboard-i. Qyteti i Shkupit dhe komunat u caktojnë vende të caktuara kompanive që ofrojnë të japin me qira. Në këtë mënyrë, ata gjenerojnë të ardhura, duke paguar një shumë të caktuar si tarifë qiraje, shkruan Radio Evropa e Lirë, njofton Portalb.mk.

Gjatë fushatës, kompanitë koncesionare mund të ofrojnë vetëm gjysmën (50 përqind) e numrit të përgjithshëm të vendeve të tyre të billboard-eve të marra me qira për reklamim politik të paguar në një komunë.

Partitë mund të marrin me qira pano reklamuese dhe billboarde sipas modelit – 40% për partitë në pushtet, 40% për opozitën, 10% për ato pa grupe parlamentare në Kuvend dhe 10% për partitë joparlamentare dhe kandidatët e pavarur. Megjithatë, reklamimi në ciklet e kaluara zgjedhore ka treguar se në praktikë funksionon ndryshe.

Sipas nenit 78-a paragrafi 3 të Kodit Zgjedhor, thuhet se:

“Komunat, Qyteti i Shkupit dhe personat juridikë që menaxhojnë me panelet reklamuese dhe billboard-et janë të detyruar që brenda pesë ditëve nga dita e shpalljes së zgjedhjeve të shpallin publikisht vendndodhjet dhe çmimet e qirasë së paneleve dhe billboard-eve në uebfaqet e tyre dhe t’i dorëzojnë të dhënat në Komisionin Shtetëror të Zgjedhjeve, Institutin Shtetëror të Revizionit dhe Komisionin Shtetëror për Parandalimin e Korrupsionit, së bashku me një ekstrakt të shtypur nga njoftimi. Çmimi nuk mund të ndryshohet gjatë procesit zgjedhor dhe nuk mund të jetë më i lartë se çmimi mesatar i qirasë i llogaritur në pesë ciklet e fundit zgjedhore.”

REL kreu një kontroll online për të parë nëse të gjithë koncesionarët kanë vepruar në përputhje me ligjin. Përveç disa kompanive që japin me qira hapësirë ​​reklamuese dhe i kanë bërë ofertat e tyre për partitë politike të disponueshme publikisht në faqet e tyre të internetit, disa kanë një uebfaqe funksionale me çmimore standarde të publikuara, por jo posaçërisht për zgjedhjet lokale. I tillë është rasti me “Promar Digital”. Ofertues të tjerë, si “Marketing Mix” nga Shtipi, nuk kanë një uebfaqe funksionale.

Rritje e interesit krahasuar me zgjedhjet presidenciale

Ndryshe nga zgjedhjet e fundit presidenciale të mbajtura në vitin 2024, në të cilat në KSHZ me oferta reklamuese aplikuan 12 kompani , në këto zgjedhje lokale pesë kompani të tjera, ose gjithsej 17, treguan interes që do t’u ofronin hapësirë ​​kandidatëve për kryetarë komune dhe këshilltarë në qytetin e Shkupit dhe 80 komuna në Maqedoninë e Veriut.

“Për këtë lloj reklamimi të pjesëmarrësve përveç kryerjes së shortit për hapësirën, Komisioni Shtetëror i Zgjedhjeve nuk ka kompetenca ligjore dhe kjo nuk ben pjesë në reklamimin politik të paguar me fonde shtetërore”, u përgjigjën shkurt nga KSHZ.

“Kush është kush” në biznesin e billboard-eve?

Nga 17 kompanitë që paraqitën oferta në KSHZ, ka disa kompani të njohura dhe pronarët e tyre që morën pjesë në zgjedhjet e mëparshme.

Kompania “Lead Communications” është në pronësi të Nenad Josifoviq dhe “KALA MEDIA SHPKNJP Shkup”, një kompani që është e lidhur me rrjetin e biznesit të biznesmenit Orce Kamçev.

Josifoviq ka një partneritet afatgjatë biznesi me Kamçev dhe ishte gjithashtu i përfshirë në rastet “Perandoria” dhe “Pllacet në Vodno”. Ndër vite, kompania ka përjetuar disa ndryshime në strukturën e saj të pronësisë. Në vitin 2022, biznesmeni rus Sergej Samsonenko i cili së bashku me gruan e tij Irena, u vendos në listën e sanksioneve të SHBA-së më 16 nëntor 2023 u shfaq shkurtimisht në “Kala Media”.

“OK Media SHPKNJP” është në pronësi të “O.K. IDEA SHPKNJP”, pra Natasha Savova-Sallkovska, e cila është gjithashtu e lidhur me Kamçevin. Ai shfaqej si pronar i “OK Media” dhe “O.K. IDEA” deri në shkurt të vitit 2024, kur “Orka Holding” është fshirë nga pronësia, pas vendosjes së tij në listën e zezë të SHBA-ve më 19 korrik 2023.

Reklamimi politik u raportua edhe nga “Skrin Media” në pronësi të “EUROVIA HOLDING SHPK Zhelinë” dhe “EA HOLDING SHPK Zhelinë” – të dyja në pronësi të Elmedin Ademit.

Kompania degë “EUROVIA SHPK Zhelinë” u zgjodh nga Ministria e Punëve të Jashtme si ofertuesi më i favorshëm për 1,8 milion euro për adaptimin e Qendrës Sportive “Boris Trajkovski” për Samitin e OSBE-së dhe më pas si nënkontraktues i “Bechtel and Enka” për Korridorin 8. “Skrin Media” u themelua në vitin 2008 dhe nga korriku 2012 deri në prill 2014 si pronar është i regjistruar Filip Spasovski.

Aktualisht, Spasovski është pronar i “Akcent Media”, një kompani që në disa cikle zgjedhore, përfshirë atë aktual, i ka ofruar hapësirë ​​për reklamim politik KSHZ-së.

Megaboarde – Forma të Parregulluara të Reklamimit

Neni 78-a i Kodit Zgjedhor thotë se “reklamimi politik në bilboarde dhe tabela reklamuese është i lejuar”. Megjithatë, në rrugë vërehen edhe forma të tjera të reklamimit jashtë ligjit.

Për zgjedhjet e mëparshme parlamentare dhe presidenciale, si dhe për zgjedhjet aktuale lokale, mbetën aspekte të padefinuara që nuk u mbuluan dhe nuk u rregulluan më tej në Kodin Zgjedhor, siç është reklama politike në natyrë përmes megaboard-eve – tabela të mëdha reklamuese të hapura nëpër fasadat e ndërtesave, si dhe në stacionet e autobusëve.

Kjo metodë e reklamimit me megaboard-e mbulohet nga Ligji për Ndërtim dhe Rregullorja e Komisionit Rregullator të Energjetikës.

Për instalimin e pajisjeve investitori dorëzon një kërkesë për instalim me dokumentacionin e nevojshëm dhe vendimi lëshohet nga kryetari i komunës, komuna në qytetin e Shkupit ose qyteti i Shkupit. Dokumentacioni i nevojshëm dhe forma e vendimit përcaktohen nga Ministri i Transportit dhe Lidhjeve.

Neni 9 i Rregullores për normat dhe standardet për banimin në ndërtesat e banimit lejon instalimin e pllakateve, vitrinave ekspozuese, tabelave reklamuese në ndërtesat e banimit, duke deklaruar se pjesët e jashtme të ndërtesës i shërbejnë nevojave të të gjithë banuesve dhe mund të jepen me qira vetëm me vendim të pronarëve. Shuma e qirasë përcaktohet me vendim të qiramarrësve.

Zgjedhjet lokale që do të mbahen më 19 tetor dhe 2 nëntor në Maqedoninë e Veriut do të jenë të tetat me radhë që nga pavarësia e vendit në vitin 1991. Për 80 komuna plus Qytetin e Shkupit, ka gjithsej 309 kandidatë nga partitë dhe listat e pavarura.

Zgjedhjet lokale do të mbahen më 19 tetor, rrethi i parë dhe 2 nëntor, rrethi i dytë.