Shfryrja e zemërimit nuk funksionon, madje mund ta përkeqësojë

Ideja se “shfryrja” e zemërimit na qetëson është e përhapur prej vitesh. Shumë e krahasojnë me një tenxhere presioni që duhet të lëshojë avull për të mos shpërthyer. Por një rishikim i madh shkencor i vitit 2024 tregon se kjo metaforë është e gabuar.

Sipas një meta-analize të realizuar nga studiuesit e Universitetit Shtetëror të Ohajos, e cila përfshiu 154 studime dhe mbi 10.000 pjesëmarrës, shfryrja e zemërimit nuk ul emocionin – në shumë raste e rrit atë, shkruan ScienceAlert.

“Është shumë e rëndësishme të hedhim poshtë mitin se kur je i zemëruar duhet patjetër të shfrysh,” tha autori kryesor i studimit, shkencëtari i komunikimit Brad Bushman. “Ideja e katarsisit tingëllon mirë, por nuk ka prova shkencore që funksionon.”

Zemërimi nuk duhet injoruar, por as ‘shpërthyer’

Studiuesit theksojnë se zemërimi nuk duhet të mbytet apo injorohet. Reflektimi mbi atë që e shkakton mund të ndihmojë në kuptimin e rrënjëve të problemit dhe në rregullimin e vlerësimit emocional – një hap kyç për përpunim të shëndetshëm.

Megjithatë, shumë njerëz përpiqen ta shfryjnë zemërimin përmes sjelljeve impulsive, madje edhe përmes aktivitetit fizik intensiv. Edhe pse ushtrimet janë të mira për shëndetin, studimi tregon se ato nuk e qetësojnë zemërimin në moment, sepse rrisin zgjimin fiziologjik.

Sipas autorëve, mënyra më efektive për të ulur zemërimin është zvogëlimi i zgjimit fiziologjik – i vetë emocionit ose i aktiviteteve që e nxisin.

“Edhe vrapimi nuk është një strategji e mirë qetësimi, sepse rrit ngacmimin dhe në fund të fundit është kundërproduktiv,” tha Bushman.

Hulumtimi u frymëzua pjesërisht nga popullariteti i “dhomave të zemërimit”, ku njerëzit paguajnë për të shkatërruar objekte me shpresën se kështu do të çlirohen emocionalisht.

Autorja e parë, Sophie Kervik, thotë se donte të provonte shkencërisht se çlirimi i zemërimit përmes dhunës ose shpërthimeve emocionale nuk funksionon. Sipas saj, komponenti fiziologjik i zemërimit është thelbësor.

Studimi mbështetet te teoria dyfaktorëshe e Schachter–Singer

Rishikimi u bazua në teorinë e njohur psikologjike që përshkruan emocionet si rezultat i dy komponentëve: fiziologjik dhe kognitiv. Ndërkohë që hulumtimet e mëparshme janë fokusuar kryesisht te aspekti mendor (si terapia kognitive-sjellore), studimi i ri tregon rëndësinë e qasjes fizike.

Për disa persona, qasjet tradicionale të terapive njohëse-sjellore nuk funksionojnë njësoj mirë – dhe ulja e zgjimit fiziologjik mund të jetë alternativë e vlefshme.

Cilat aktivitete funksionojnë vërtet për ta ulur zemërimin?

Studiuesit krahasuan aktivitete që rrisin dhe ulin zgjimin, duke përfshirë boksin, çiklizmin, vrapimin, frymëmarrjen e thellë, meditimin dhe jogën.

“Kishte shumë pak ndërhyrje që ishin të qytetëruara, të buta dhe vërtet zbritën nivelin e ngacmimit,” tha Kervik. Ajo theksoi se teknika si:

• relaksimi progresiv i muskujve

ishin ndër më efektivet për uljen e zemërimit.

Mos e “shpërthe zemërimin” – qetësoje

Në vend të shfryrjes së zemërimit, studiuesit sugjerojnë “freskimin” e tij duke ulur ngacmimin. Taktikat e qetësimit të provuara për menaxhimin e stresit mund të reduktojnë edhe energjinë fiziologjike që i jep fuqi zemërimit.
Sipas tyre, qasja ideale nuk është shpërthimi emocional, por qetësimi i kontrolluar – një mënyrë më e sigurt dhe shumë më efektive për t’i dhënë fund një gjendjeje të zemëruar.