Turizmi mizor i snajperëve në Bosnjë, gazetari sjell detaje të reja nga hetimi
1 mijë 425 ditë rrethim, mbi 11 mijë e 500 të vrarë — më shumë se një mijë prej tyre fëmijë — mbi 50 mijë të plagosur dhe mesatarisht 300 predha në ditë. Këto janë vetëm disa nga faktet e ftohta të rrethimit më të gjatë në historinë bashkëkohore: rrethimit të Sarajevës, gjatë luftës në Bosnje.
– Advertisement –
Ekskluzivisht për Radio Rijekën ka folur Ezio Gavazzeni, shkrimtar dhe gazetar italian, fitues i shumë çmimeve, i cili 30 vjet pas përfundimit të luftës ka nisur një hetim të ri, ka mbledhur prova dhe ia ka dorëzuar ato Prokurorisë së Milanos.
Kjo ka qenë intervista e tij e fundit para publikimit të librit “Sarajevo Safari”, që pritet të dalë në pranverën e vitit 2026, shkruan HRT.
Fenomeni i “Sarajevo Safarit” — ku të pasur evropianë, përfshirë italianë, thuhet se paguanin shuma marramendëse për të qëlluar civilë boshnjakë nga pozicionet e ushtrisë së Bosnjës së Serbisë — nuk është i panjohur. Qysh në vitin 1995 ishin botuar artikuj në gazetat italiane Corriere della Sera dhe La Stampa, ndërsa dokumentari i regjisorit slloven Miran Zupanic solli dëshmi të shumta, përfshirë rrëfimin e Edin Subashiqit, ish-pjesëtar i inteligjencës ushtarake boshnjake.
Në atë kohë, sipas Gavazzenit, kishte edhe dëshmi të mbledhura nga Gjykata Popullore e Përhershme në Itali, një trupë e ngjashme me Tribunalin e Hagës që merret me shkeljet e të drejtave të njeriut. Megjithatë, prokuroritë në Milano dhe Torino nuk hapën hetim.
Gavazzeni tregon se hetimi i tij, i nisur pas vitit 2022, ka shkuar shumë më thellë sesa dokumentari:
“Italianët janë identifikuar — në një rast janë pesë — por kjo praktikë ka zgjatur nga 1993 deri në 1995. Nuk ishin vetëm italianët; kishte pjesëmarrës nga gjithë Evropa, madje edhe nga SHBA dhe Kanadaja. Rusët kishin kanal të privilegjuar për të ardhur në Bosnje”.
Sipas tij, dëshmitë flasin për një “çmim të vdekjes”, ku çmimi i një “weekend-gjuetie” arrinte 200 deri në 300 mijë euro sipas vlerës aktuale, shkruan radiosarajevo.
Kriminologia me të cilën ka punuar Gavazzeni ka përshkruar profilin tipik të “gjuetarit”: biznesmen i pasur, profesionist i suksesshëm, i integruar në shoqëri, pasionantë për armët dhe poligonet. Një njeri që udhëton për hobi gjuetie — nga Europa deri në safari në Afrikë.
Gavazzeni thekson se: “Nuk ka motive politike apo fetare. Është një lloj videoje të gjallë, një adrenalinë e sëmurë. Viktima mund të ishte kushdo: fëmijë, grua, burrë, civil apo ushtar. Zoti qëllon si të jetë personazh në një videolojë. Kjo është indiferenca ndaj së keqes”.
Rasti mori dimension të ri kur gazetari investigativ kroat Domagoj Margetic dorëzoi në Prokurorinë e Milanos një kallëzim penal kundër presidentit serb Aleksandër Vuçiç, duke pretenduar se ai kishte lidhje me këto ngjarje në rininë e tij. Gavazzeni thekson se nuk ka pasur kontakt me Margeticin dhe nuk njeh provat që ai pretendon të ketë, përtej asaj që ka lexuar në media.
Gazetari italian komenton edhe dukurinë e turizmit të luftës në Sarajevë, që kombinon narrativat e luftës me ofertën turistike:
“Nëse nuk mbahet një gjurmë fizike e kujtesës, ajo humbet. Edhe pas 30 vitesh plagët janë ende të hapura. Edhe kampet e përqendrimit në Evropë janë të domosdoshme si vende kujtese”.
Gavazzeni shpreson që në Itali të gjenden përgjegjësit. “Shpresoj që të paktën dy ose tre prej këtyre snajperistëve të përfundonin para gjykatës”.