Njerëzit më të arsimuar i fshehin më gjatë shenjat e demencës
Personat që kanë qenë aktivë mendërisht dhe fizikisht gjatë gjithë jetës kanë aftësi më të madhe për të ruajtur funksionet intelektuale për një kohë të gjatë, edhe përballë sëmundjeve si demenca
Sipas hulumtimeve të fundit, individët me arsim të lartë dhe rezervë më të madhe njohëse shpesh i fshehin më gjatë shenjat e hershme të demencës. Simptomat në këta persona shfaqen vetëm atëherë kur ndryshimet patologjike në tru kanë përparuar ndjeshëm.
Çfarë është rezerva njohëse?
Rezerva njohëse i referohet aftësisë së trurit për të përballuar dëmtimet që shkaktohen nga plakja ose sëmundjet. Kjo rezervë ndihmon në ruajtjen e funksioneve njohëse edhe kur sëmundja është në zhvillim. Dihet se proceset që çojnë në demencë fillojnë shumë vite para se të shfaqen simptomat e dukshme. Për këtë arsye, diagnoza e demencës te personat me rezervë të lartë njohëse mund të vonohet, duke dhënë përshtypjen se sëmundja përparon më shpejt, ndonëse ata i kanë rezistuar simptomave më gjatë.
Si ndikon mënyra e jetesës?
Përveç arsimimit, edhe aktivitetet intelektuale, hobet, aktiviteti fizik dhe stili i jetesës kanë rol të rëndësishëm në ndërtimin e rezervës njohëse. Njerëzit që mbeten aktivë në këto fusha përgjatë jetës, janë më rezistentë ndaj dëmtimeve në tru dhe i ruajnë aftësitë njohëse për më gjatë, transmeton Telegrafi.
Çfarë është demenca?
Demenca është një çrregullim i fituar i funksioneve intelektuale që ndikon në aftësinë për të kryer detyrat e përditshme. Ajo përfshin humbjen graduale të kujtesës, probleme me të folurin, orientimin, organizimin dhe funksione të tjera njohëse. Shpesh shoqërohet edhe me ndryshime në sjellje, humor dhe personalitet.
Është e rëndësishme të kuptohet se demenca nuk është pjesë normale e plakjes, por është rezultat i sëmundjeve që çojnë gradualisht në varësi nga ndihma e të tjerëve.
Si bëhet diagnoza?
Diagnoza fillon me një bisedë të detajuar me pacientin dhe familjarët për të kuptuar shfaqjen e parë të simptomave. Pastaj kryhet një vlerësim i funksioneve njohëse dhe identifikohen faktorët e rrezikut. Ekzaminimet përfshijnë analizat e gjakut dhe rezonancën magnetike të trurit. Në raste më komplekse mund të kërkohen edhe ekzaminime të tjera si punksioni lumbar apo elektroencefalografia (EEG).
Shenjat paralajmëruese që s’mund të injorohen
▪ Harresë e shpeshtë e informacionit të rëndësishëm
▪ Vështirësi në gjetjen e fjalëve të njohura
▪ Vendosja e objekteve në vende të pazakonta
▪ Humbje orientimi në vende të njohura
▪ Probleme me llogaritjet dhe numrat
▪ Ndryshime në sjellje, humor dhe interesat personale
Shkaqet më të zakonshme të demencës
Shkaku më i shpeshtë është sëmundja e Alzheimerit, e ndjekur nga demenca vaskulare, që lidhet me dëmtime të qarkullimit cerebral. Shpesh pacientët kanë një kombinim të dy formave, e ashtuquajtura demencë e përzier.
A mund të parandalohet demenca?
Po, dhe sa më herët të fillojë parandalimi, aq më mirë. Janë identifikuar të paktën 12 faktorë rreziku të modifikueshëm, që përfshijnë:
▪ Arsimimi që në fëmijëri
▪ Kontrolli i hipertensionit, diabetit dhe kolesterolit
▪ Shmangia e pirjes së duhanit dhe konsumit të alkoolit
▪ Aktiviteti fizik dhe shoqëror i rregullt
▪ Parandalimi i traumave në kokë
▪ Trajtimi i depresionit dhe humbjes së dëgjimit
▪ Ulja e ekspozimit ndaj ndotjes së ajrit
Trajtimi i demencës
Trajtimi varet nga shkaku. Te sëmundja e Alzheimerit përdoren ilaçe që ndikojnë në sistemin neurotransmetues të trurit për të lehtësuar simptomat dhe ngadalësuar përparimin. Po ashtu, po zhvillohen terapi të reja si antitrupat monoklonalë që synojnë proteinat patologjike në tru.
Te demenca vaskulare fokusi është në kontrollin e faktorëve të rrezikut për sëmundje cerebrovaskulare. Ndërkohë, trajtohen edhe simptomat shoqëruese si depresioni apo agresiviteti, për të përmirësuar cilësinë e jetës së pacientit dhe lehtësuar barrën e kujdesit për familjarët.