Gjeopolitika Evropiane dhe Hija mbi Kosovën

Kalimi i presidencës së Këshillit të Bashkimit Evropian nga Belgjika te Danimarka më 1 korrik 2025 erdhi i shoqëruar me retorikën standarde të “angazhimit për zgjerim.” Por realiteti politik në Bruksel ka një nuancë shumë më të ftohtë: Kosova mbetet i vetmi shtet në Ballkanin Perëndimor pa status kandidati në BE.

Të gjitha shtetet fqinje – Serbia, Mali i Zi, Shqipëria, Maqedonia e Veriut, madje edhe Bosnje dhe Hercegovina – janë tashmë pjesë e ciklit formal të procesit të anëtarësimit. Vetëm Kosova mbetet jashtë. Aplikimi i saj, i dorëzuar në dhjetor 2022, ende nuk është kaluar nga Këshilli i BE-së te Komisioni Evropian. Presidencat ndërrohen. Dosja mbetet e bllokuar.

Ky nuk është thjesht një ngërç burokratik. Është pasqyrë e një përjashtimi gjeopolitik. Mosnjohja nga pesë shtete anëtare të BE-së (Spanja, Greqia, Sllovakia, Rumania, Qipro) krijon një mur institucional pothuajse të pakalueshëm kundër kandidaturës së Kosovës. Zhvendosja e fokusit strategjik të BE-së drejt lindjes – Ukraina, Moldavia, Gjeorgjia – ka ulur ndjeshëm urgjencën për Ballkanin Perëndimor. Analisti Qani Shabani potencoi se mungesa e një qasjeje të unifikuar dhe vizion strategjik nga vetë institucionet e Kosovës e bën më të lehtë për BE-në ta shtyjë për më vonë çështjen e saj, duke e trajtuar si një dosje periferike dhe jo si një emergjencë kontinentale, pasi retorika evropiane shpesh nuk përputhet me prioritetet reale gjeopolitike që sot fokusohen kryesisht në lindje dhe në ruajtjen e unitetit të brendshëm të unionit.

Rreziku i Status Quo-së

Në thelb, Kosova nuk është vetëm jashtë BE-së. Ajo është jashtë radarit strategjik të BE-së. Dhe kjo është tepër e rrezikshme. Sepse në vakume politike, Ballkani shndërrohet në një terren të ndjeshëm për ndikime rivale – qoftë nga Rusia, Kina apo Turqia. Në këtë kontekst, mosintegrimi i Kosovës nuk është thjesht problem i saj – është dobësim i kufijve demokratikë të Evropës.

Për Bashkimin Evropian, një Ballkan i integruar është mburojë strategjike. Por për Kosovën, integrimi është çështje ekzistence. Çdo vit vonesë e lë vendin më të izoluar politikisht, ekonomikisht dhe diplomatikisht.

Kosova duhet ta ndryshojë qasjen dhe gjuhën politike. Nuk mjafton të paraqesë kërkesën për “status kandidati” si aspiratë e zakonshme europiane. Ajo duhet të pozicionohet si gardiane e kufirit demokratik të BE-së në juglindje të kontinentit.

Për këtë, duhet forcuar boshti diplomatik Prishtinë – Uashington – Bruksel. SHBA mbeten faktori më i fuqishëm garantues për sigurinë e Kosovës dhe aleati më efektiv për të thyer skepticizmin në BE.

Po ashtu, elita shqiptare në Perëndim – akademikë, diplomatë, biznesmenë dhe figura të respektuara publike – duhet të aktivizohet për të ndikuar në qarqet vendimmarrëse evropiane.

Brenda vendit, Kosova ka nevojë për një unitet institucional. Sepse asnjë kryeqytet europian nuk do të investojë politikisht në një vend me skenë të fragmentuar dhe të polarizuar.

Kosova nuk është vetëm e lënë pas; ajo po përjashtohet. Jo si rezultat i një faji të vetëm, por si viktimë e një baraspeshe gjeopolitike që çdo ditë po i rrëshqet nga duart. Presidencat e BE-së do të vijojnë të ndërrohen, por nëse Kosova nuk arrin ta shndërrojë çështjen e saj në një emergjencë strategjike për kontinentin, rrezikon të mbetet përgjithmonë “i vetmi vend pa status kandidati” – një shtet i vogël, por me pasoja të mëdha për arkitekturën gjeopolitike të Evropës.