Integrimi evropian i Maqedonisë së Veriut, kush e mban çelësin e bllokadës?

Procesi i integrimit evropian të Maqedonisë së Veriut është rikthyer sërish në qendër të vëmendjes, pas deklaratave të fundit nga përfaqësues të lartë të Bashkimit Evropian dhe të vendeve të rajonit, shkruan PressOnline.al.

Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, dhe eurodeputeti austriak Thomas Weitz dhanë mesazhe të qarta: topi është në fushën e Maqedonisë së Veriut.

Nga ana tjetër, Shkupi kërkon garanci nga Brukseli, ndërsa Sofja kërkon ndihmën e Budapestit për ta bindur qeverinë maqedonase që të bëjë ndryshimet kushtetuese – kusht i domosdoshëm për hapjen zyrtare të negociatave të anëtarësimit me BE-në.

Ursula von der Leyen: “Hapi i vetëm është ndryshimi kushtetues”

Gjatë vizitës së saj në Shkup, presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen theksoi se ndryshimet kushtetuese janë “hapi i vetëm dhe i qartë” drejt hapjes së kapitujve negociues me BE-në.

“Ne e mbështesim plotësisht Maqedoninë e Veriut në rrugën e saj drejt BE-së. Hapi tjetër është i qartë. Topi është në fushën tuaj,” tha von der Leyen në një mesazh pas takimit me kryeministrin Hristijan Mickoski.

Apel nga Brukseli: “Mos e humbni momentin”

Eurodeputeti Thomas Weitz apeloi për bashkëpunim të ngushtë mes institucioneve evropiane dhe qeverisë së Shkupit, duke paralajmëruar se vendi nuk duhet të humbasë momentumin.

“Shpresoj që pas zgjedhjeve të bëhen ndryshimet e nevojshme kushtetuese për të përfshirë komunitetin bullgar në Kushtetutë. Kjo do të hapë rrugën për fillimin e vërtetë të negociatave”, deklaroi Weitz për Agjencinë Evropiane të Lajmeve (ENR).

Ai kujtoi se Maqedonia e Veriut është ende e bllokuar për shkak të çështjeve identitare me Bullgarinë.

Ndihma që kërkohet nga të gjitha anët

Presidentja maqedonase Gordana Siljanovska–Davkova ka kërkuar ndihmë nga BE për të gjetur një “zgjidhje kreative” që do të shmangte tensionet e brendshme dhe do të zhbllokonte procesin.

Nga ana tjetër, presidenti bullgar Rumen Radev i ka kërkuar ndihmë homologut të tij hungarez Tamas Sujok për të ndikuar mbi Shkupin. Radev deklaroi se përfshirja e bullgarëve në Kushtetutë është kusht i panegociueshëm për nisjen e negociatave.

Në këtë kontekst, marrëdhëniet e afërta mes VMRO-DPMNE-së dhe partisë hungareze Fidesz të Viktor Orbán kanë marrë vëmendje të veçantë, sidomos duke pasur parasysh mbështetjen financiare dhe politike që Budapesti i ka dhënë Shkupit në vitet e fundit.

Mickoski kërkon garanci nga BE

Pas zgjedhjeve lokale, pritet që qeveria e Hristijan Mickoskit të përcaktojë prioritetet e saj në raport me integrimin evropian. Kryeministri ka paralajmëruar një rezolutë të re për çështjen kushtetuese dhe ka kërkuar garanci të qarta nga BE-ja se ndryshimet e ardhshme do të jenë kushti i fundit nga Bullgaria.

“Maqedonia e Veriut pret një angazhim të qartë dhe konkret nga BE-ja,” kanë deklaruar burime qeveritare, duke theksuar se vendi është i gatshëm të ecë përpara, por me garanci të plota për sovranitetin dhe identitetin kombëtar..

Pritjet nga Brukseli

Bashkimi Evropian ka përsëritur se dera mbetet e hapur për Maqedoninë e Veriut, por kriteret nuk mund të anashkalohen. Ndërkohë, disa vende anëtare – përfshirë Austrinë, Slloveninë, Gjermaninë dhe Italinë – po shtyjnë për reforma në procesin e vendimmarrjes, me synim përshpejtimin e integrimit të vendeve të Ballkanit Perëndimor, Ukrainës dhe Moldavisë.

Ky propozim u diskutua edhe në Shkup më 6 tetor nga ministrja austriake për Evropën Claudia Plakolm dhe sekretarja sllovene e shtetit Neva Grashiq, të cilat theksuan se qëllimi është eliminimi i pengesave dypalëshe në procesin e zgjerimit.

Pengesa kryesore, ndryshimet kushtetuese

Në thelb të gjithë debatit qëndron çështja e ndryshimeve kushtetuese që kërkojnë përfshirjen e komunitetit bullgar në Preambulën e Kushtetutës. Opozita e udhëhequr nga VMRO-DPMNE e ka kundërshtuar këtë hap, por tashmë kërkon garanci se nuk do të ketë kërkesa të reja pas këtij ndryshimi.

Fati i procesit të integrimit varet nga gjetja e një kompromisi të brendshëm politik. Pa shumicë të cilësuar në Kuvend, ndryshimet kushtetuese nuk mund të kalojnë dhe procesi mbetet i bllokuar.

Një rrugë e gjatë që nga viti 2020

Bllokada bullgare nisi në vitin 2020 për shkak të mosmarrëveshjeve për gjuhën dhe historinë. Vetëm në korrik 2022, me ndërmjetësimin e Francës dhe mbështetjen e BE-së, u arrit kompromisi që njihet si “Propozimi Francez”. Ai i mundësoi Maqedonisë së Veriut të mbajë konferencën e parë ndërqeveritare me BE-në.

Për të mbajtur të dytën dhe për të hapur kapitujt negociues, vendi duhet të miratojë ndryshimet kushtetuese – një hap që ende pret konsensus politik.

Procesi i integrimit evropian i Maqedonisë së Veriut ndodhet në një pikë kyçe. BE-ja është gati të mbështesë vendin, por përgjegjësia për hapin e radhës mbetet në Shkup. Nëse ndryshimet kalojnë, rruga drejt Brukselit do të hapet. Nëse jo – vendi rrezikon të mbetet sërish i bllokuar në korridoret e premtimeve të papërmbushura.