Kanadaja dëshiron t’i bashkohet mburojës raketore Golden Dome të Trumpit

KANADAJA dhe Shtetet e Bashkuara janë në bisedime rreth pjesëmarrjes së mundshme të Kanadasë në sistemin amerikan të mbrojtjes nga raketat të quajtur “Kupola e Artë”, i cili synon të mbrojë nga një “gjeneratë e re” kërcënimesh ajrore.

Zyra e kryeministrit kanadez Mark Carney konfirmoi se po zhvillohen diskutime aktive me palën amerikane mbi bashkëpunimin në fushën e sigurisë, duke përfshirë projektet ekzistuese dhe të ardhshme, siç është sistemi Golden Dome.

Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, zbuloi këtë javë një plan për të ndërtuar një mburojë të re mbrojtëse nga raketat, kostoja fillestare e së cilës do të ishte 25 miliardë dollarë. Ai tha gjithashtu se Kanadaja dëshiron të jetë pjesë e atij sistemi. Megjithatë, ekspertët dyshojnë se SHBA-të mund të ndërtojnë një sistem kaq kompleks mbrojtës në tërësinë e tij, dhe aktualisht nuk është e qartë se si saktësisht do të marrë pjesë Kanadaja ose cili do të jetë kontributi i saj financiar.

Çështja e bashkimit me sistemin e Kupolës së Artë ka ardhur në mes të bisedimeve të tensionuara midis SHBA-së dhe Kanadasë mbi tregtinë dhe sigurinë, pasi Trump kërcënoi me tarifa të larta dhe tha se Kanadaja do të ishte më mirë të bëhej shtet i SHBA-së. Këto deklarata shkaktuan një valë të fortë patriotizmi në Kanada, e cila konsiderohet si një nga faktorët kryesorë në fitoren historike të Partisë Liberale të Mark Carney-t në zgjedhje. “Publiku i ka dhënë kryeministrit një mandat të fortë për të negociuar një kuadër të ri sigurie dhe ekonomik me SHBA-në”, tha zëdhënësja e Carney-t, Audrey Champoux.

Shuma e projektit astronomik
Ajo shtoi se Kryeministri dhe ministrat e tij po zhvillojnë diskutime të gjera dhe konstruktive me homologët e tyre amerikanë, të cilat përfshijnë forcimin e sistemit NORAD (Mbrojtja Hapësinore e Amerikës së Veriut) dhe iniciativa të reja si Kupola e Artë. Megjithatë, Champoux theksoi se është ende shumë herët për të folur rreth asaj se sa mund të investojë Kanadaja në projekt dhe si do të zbatohet sistemi në kontekstin kanadez.

Trump tha të martën se Kanadaja ka treguar interes për t’u bashkuar me projektin dhe njoftoi bisedime të mëtejshme. “Ata gjithashtu duan mbrojtje, kështu që si gjithmonë, ne po e ndihmojmë Kanadanë”, tha presidenti i SHBA-së. Ai shtoi se sistemi Golden Dome duhet të jetë funksional deri në fund të mandatit të tij dhe mund të kushtojë deri në 175 miliardë dollarë. Ai tha gjithashtu se pret që Kanadaja të “paguajë pjesën e saj të drejtë”.

Zyra e Pavarur e Buxhetit të Kongresit ka vlerësuar se vetëm komponentët hapësinorë të sistemit mund të kushtojnë deri në 542 miliardë dollarë gjatë 20 viteve.

SHBA-ja dhe Kanadaja kanë bashkëpunuar për dekada përmes Norad-it – një sistem mbrojtës që monitoron dhe mbron hapësirën ajrore dhe detare të rajonit dhe mund të kapë raketat e lundrimit. Norad ekziston që nga viti 1958 dhe vitet e fundit të dy vendet kanë bashkëpunuar për modernizimin e saj.

Çështja e efikasitetit
Sipas Trump, Kupola e Artë do të kishte për qëllim mbrojtjen kundër armëve ajrore gjithnjë e më të sofistikuara dhe do të përfshinte satelitë dhe interceptorë në hapësirë. Sistemi, pretendon ai, mund të “kapë raketat e lëshuara nga ana tjetër e botës ose nga hapësira”.

Projekti bazohet pjesërisht në sistemin izraelit “Iron Dome”, i cili është përdorur që nga viti 2011 për të kapur raketa.

Por shumë ekspertë dyshojnë se SHBA-të mund të ndërtojnë një sistem të një shkalle të tillë, veçanërisht për shkak të zonës së gjerë që do të duhej të mbulohej.

Shashank Joshi, redaktor i mbrojtjes në The Economist, i tha BBC-së se sistemi mund të funksionojë duke përdorur mijëra satelitë për të ndjekur lëshimet e raketave, me interceptorë në orbitë që përpiqen të shkatërrojnë raketat menjëherë pas lëshimit.

Joshi tha se ushtria amerikane do ta merrte seriozisht këtë plan, por se ishte jorealiste të pritej që ai të përfundonte gjatë mandatit të Trump, ndërsa kostot e larta mund të gëlltisin një pjesë të madhe të buxhetit të mbrojtjes së SHBA-së.