Biblioteka “Koço Racin” – 80 vjet dritë, dije dhe kulturë në Tetovë
Në zemër të Tetovës, aty ku historia dhe kultura ndërthuren, Biblioteka e Qytetit “Koço Racin” shënon 80 vjetorin e themelimit të saj, duke mbetur një nga institucionet më të rëndësishme kulturore dhe arsimore të qytetit.
E themeluar në vitin 1945, në kuadër të Komisariatit të Arsimit, biblioteka ka qenë dhe mbetet një qendër e dijes, edukimit dhe leximit për breza të tërë qytetarësh. Fondi i saj fillestar është ndërtuar mbi librat e “Leximores së rinisë tetovare”, e hapur më 23 korrik 1922, ndërsa pas çlirimit ka funksionuar edhe biblioteka shqipe si institucion i pavarur. Në vitin 1949, të dy bibliotekat janë bashkuar në një institucion të vetëm.
Rrënjë të thella kulturore
Rrënjët e bibliotekarisë në Tetovë lidhen edhe me institucione më të hershme kulturore dhe fetare, si biblioteka e manastirit në fshatin Leshkë, e themeluar dhe drejtuar nga Kiril Pejçinoviqi, biblioteka e Arabati Baba Teqesë me dorëshkrime të vjetra në gjuhën arabe, turke dhe shqipe, si dhe bibliotekat familjare të disa familjeve tetovare.
Në vitin 1952, Biblioteka e Qytetit ndahet nga Komisariati i Arsimit dhe vazhdon veprimtarinë si institucion i pavarur kulturor-arsimor. Gjatë historisë së saj, biblioteka ka kaluar nëpër shumë sfida dhe zhvendosje, duke funksionuar për dekada në ambiente të përkohshme. Periudhën më të gjatë, plot 32 vjet, e ka kaluar në shtëpinë familjare të Mato Simozkit – Çenka.
Nga bibliobusi deri te digjitalizimi
Në vitin 2002, biblioteka zhvendoset në Qendrën e Kulturës në Tetovë, ndërsa në vitin 2023 gjen më në fund strehën e saj të përhershme. Çdo zhvendosje ka qenë dëshmi e përkushtimit për të vazhduar misionin e saj pa ndërprerje.
Një kapitull i veçantë i historisë së bibliotekës është bibliobusi – biblioteka lëvizëse, e cila nga viti 1979 deri më 1989 u ka shërbyer lexuesve të fshatrave të Tetovës, duke e bërë librin të arritshëm edhe për zonat më të largëta.
Në vitin 2003, Biblioteka “Koço Racin” bëhet anëtare e Sistemit të Përbashkët Bibliografik Online (COBISS), duke automatizuar plotësisht procesin e furnizimit, përpunimit dhe huazimit të librave.
Fond i pasur dhe mijëra lexues aktivë
Sot, biblioteka disponon një fond prej rreth 120 mijë titujsh dhe mbi 150 mijë njësi bibliotekare në gjuhën shqipe, maqedonase, serbo-kroate dhe gjuhë të huaja. Që nga viti 1945, ajo është furnizuar rregullisht me shtypin ditor dhe periodik, ndërsa aktualisht ofron gazeta dhe botime të ndryshme serike, të sistemuara dhe të klasifikuara sipas standardeve bashkëkohore.
Me mbi 5 mijë anëtarë aktivë, biblioteka është sot një qendër e rëndësishme studimi, kërkimi dhe leximi, duke shërbyer për të gjitha kategoritë e lexuesve.
Projekte edukative dhe kulturore për të gjitha moshat
Biblioteka e Tetovës realizon çdo vit projekte të shumta edukative dhe kulturore, të mbështetura nga Ministria e Kulturës dhe Turizmit, si: “Të njohim bibliotekën”, “Klubi i lexuesve”, “Dua babi të më lexojë”, “Bibliotekistët e rinj”, “Në botën e përrallave”, konkurse letrare dhe përzgjedhja e “Lexuesit më të mirë të vitit”.
Për fëmijët, aktivitetet zhvillohen përmes leximit, vizatimit, lojës dhe prezantimeve vizuale, ndërsa për të rriturit organizohen punëtori, takime me autorë dhe vizita në institucione kulturore.
Hap drejt inovacionit
Duke iu përshtatur zhvillimeve teknologjike dhe nevojave të reja të përdoruesve, biblioteka synon implementimin e programeve inovative dhe formave të reja të komunikimit me lexuesit. Projektet “Rekomandim për libër” dhe “Biblioteka, parajsa në tokë” përfshijnë elemente multimediale, ndërsa biblioteka posedon edhe libra audio për fëmijë. Në proces e sipër është digjitalizimi dhe arkivimi online i publikimeve të vjetra dhe të rralla, si dhe i shtypit ditor të viteve të mëhershme.
Vlerësime dhe mision i pandryshuar
Në vitin 2023, Biblioteka “Koço Racin” u shpall fituese e çmimit “Biblioteka e vitit”, duke konfirmuar rolin e saj si institucion aktiv dhe bashkëkohor kulturor.
Edhe pas 80 vitesh, misioni i bibliotekës mbetet i njëjtë: kultivimi i dashurisë për librin, nxitja e leximit, afrimi i kulturave dhe forcimi i lidhjes së brezave me dijen.
Jubileu 80-vjeçar i Bibliotekës “Koço Racin” është një festë jo vetëm për institucionin dhe stafin e tij, por për të gjithë lexuesit dhe dashamirët e librit. Një institucion që ka ndriçuar dhe vazhdon të ndriçojë Tetovën me dritën e dijes.
Tetovë, 15 dhjetor 2025