Psikologjia politike apo psikoanaliza e individve poltik në Kosovë

Mr.Ali Hertica
Psikologjia politike ka të bëjë me sjelljen politike të qytetarëve dhe politikanëve. Psikologjia politike merret me mënyrën se si faktorët psikologjikë ndikojnë në proceset politike dhe mënyrën në të cilën proceset politike mund të ndikojnë në përvojat dhe sjelljet individuale. Për shembull, një psikolog politik mund të studiojë marrëdhënien midis personalitetit dhe preferencave politike, ose të shohë nëse përkatësia partiake ndikon në mënyrën se si përpunohet informacioni politik. Gjatë kursit ne do të përdorim një numër botimesh klasike dhe aktuale nga psikologjia politike për të fituar njohuri rreth njohurive dhe temave më të rëndësishme të fushës. Ne do t’i kushtojmë vëmendje mënyrës se si formohen pikëpamjet politike, si mund të ndikohen këto pikëpamje dhe si merren vendimet politike. Përveç kësaj, ne i kushtojmë vëmendje aspekteve psikologjike të konflikteve politike. Kur do të nisin qytetarët të protestojnë? Kur ndodh radikalizimi? Dhe si i trajtojmë konfliktet komplekse (ndërkombëtare)? Gjatë kursit, vëmendje do t’i kushtohet njohurive më të rëndësishme shkencore që dalin nga psikologjia politike, por vëmendje do t’i kushtohet edhe zbatueshmërisë së këtyre njohurive për të kuptuar disa nga sfidat kryesore të realitetit social dhe politik të sotëm, si rritja e populizmit, legjitimiteti i politikës dhe qeverisë, polarizimi në shoqëri, radikalizimi dhe konflikti i armatosur politik. Qëllimi i kursit të psikologjisë politike është t’ju njohë me njohuritë më të rëndësishme të kësaj fushe, por gjithashtu ju fton të mendoni se si këto njohuri mund të përdoren (ose duhet të zhvillohen) për të kontribuar në sfidat sociale dhe politike të kohës sonë. Çfarë del politika nga psikanaliza.Pyetje mbi Psikanalizën që i bëhen të Majtës Komuniste Internacionaliste
E majta komuniste internacionaliste ka botuar shumë pak për psikanalizën, ose, për këtë çështje, për psikologjinë në përgjithësi. Megjithatë, ndikimi i psikanalizës në shoqëri ka qenë i madh: madje mund të karakterizohet si një nga ideologjitë më të rëndësishme të shekullit të njëzetë. Ajo ndikoi drejtpërdrejt në jetën private të qindra miliona njerëzve në periudhën rreth Luftës së Dytë Botërore; ajo ka ndikuar në politikën e korporatave, si dhe në botën e marketingut dhe reklamës – madje ka frymëzuar artin dhe letërsinë. Ajo ka shtuar një fjalor krejt të ri në përdorimin e përgjithshëm të gjuhës.Nëpërmjet “psikologjisë së masës” ajo ka kontribuar gjithashtu në një përkufizim të ri se si të kontrollohet një popullsi e pavullnetshme dhe si të sillet si një trup qytetarësh entuziastë dhe të përgjegjshëm në varësi të shtetit kombëtar. Propaganda e luftës u bë më efektive në rekrutimin e mishit të topave përmes teknikave më bindëse: manipulimi i “të pavetëdijshmes” dhe loja me “instinktet”.
Është përdorur gjerësisht nga fashistët, stalinistët dhe demokratët. Pikërisht në periudhën kur klasa punëtore u mund dhe u mobilizua në mënyrë më dërrmuese pas flamujve imperialiste, kjo ideologji mund të përjetonte momentet e saj të lavdisë kur filloi të shpërbëhej pas viteve 1960.

Për dekada, psikanalistët duhej të konkurronin jo vetëm me psikologë pozitivistë, eksperimentalë, shkencorë [2]; ato ishin gjithashtu një shtesë e çmuar për këtë. Psikologët eksperimentalë, nga ana e tyre, ofruan shërbimet e tyre për politikën shtetërore, duke e shkëputur individin nga mjedisi i tij shoqëror, duke pretenduar se përfaqësojnë “shkencën e natyrës njerëzore” [3]. Është e diskutueshme se psikanaliza ka qenë një pengesë për zhvillimin e psikologjisë moderne. Por është po aq e diskutueshme që psikologët eksperimentalë, veçanërisht bihevioristët, neurobiologët dhe gjenetistët, do të kenë gjithmonë nevojë për një formë të psikoanalizës për të justifikuar reduktimin e tyre.Shpjegimet biologjike dhe individuale kontribuojnë pak në kuptimin tonë tashmë të kufizuar të “shpirtit njerëzor”, i cili ka natyrë shoqërore. Megjithatë, kuptimi i një minimumi është edhe më urgjent sepse kriza aktuale ekonomike, sociale dhe politike, në radhë të parë, rrezikon të prodhojë “psikoza kolektive” dhe jo ndërgjegje klasore.
Psikanaliza është ende shumë e gjallë në vende si Argjentina dhe Franca, në formën e lakanizmit, dhe atje është gjithashtu e pranishme dukshëm në libraritë me një literaturë mbresëlënëse, e cila, megjithatë, nuk ekziston as në gjuhë të tjera përveç frëngjisht ose spanjisht [6]. Psikanaliza lakaniane është padyshim një karikaturë e mendimit padyshim shumë të thellë [7] dhe mbi të gjitha spekulativ [8] të Sigmund Frojdit. Por duke qenë se u paraqit si një “kthim te Frojdi” kur shumica e psikoterapistëve kishin filluar t’i kthenin shpinën teorisë aktuale – fantazitë seksuale të Mjeshtrit të Vjetër i turpëronin ata shumë dhe gratë në veçanti kishin filluar të rebeloheshin kundër tyre – vështirë se mund të paraqitet si një regresion nga psikanaliza “reale” frojdiane. Çfarë tha ai i madhi Zhak Lakan në fund të jetës?
Pyetje mbi Psikanalizën që i bëhen të Majtës Komuniste Internacionaliste
E majta komuniste internacionaliste ka botuar shumë pak për psikanalizën, ose, për këtë çështje, për psikologjinë në përgjithësi. Megjithatë, ndikimi i psikanalizës në shoqëri ka qenë i madh: madje mund të karakterizohet si një nga ideologjitë më të rëndësishme të shekullit të njëzetë. Ajo ndikoi drejtpërdrejt në jetën private të qindra miliona njerëzve në periudhën rreth Luftës së Dytë Botërore; ajo ka ndikuar në politikën e korporatave, si dhe në botën e marketingut dhe reklamës – madje ka frymëzuar artin dhe letërsinë. Ajo ka shtuar një fjalor krejt të ri në përdorimin e përgjithshëm të gjuhës.Nëpërmjet “psikologjisë së masës” ajo ka kontribuar gjithashtu në një përkufizim të ri se si të kontrollohet një popullsi e pavullnetshme dhe si të sillet si një trup qytetarësh entuziastë dhe të përgjegjshëm në varësi të shtetit kombëtar. Propaganda e luftës u bë më efektive në rekrutimin e mishit të topave përmes teknikave më bindëse: manipulimi i “të pavetëdijshmes” dhe loja me “instinktet”.Është përdorur gjerësisht nga fashistët, stalinistët dhe demokratët. Pikërisht në periudhën kur klasa punëtore u mund dhe u mobilizua në mënyrë më dërrmuese pas flamujve imperialiste, kjo ideologji mund të përjetonte momentet e saj të lavdisë kur filloi të shpërbëhej pas viteve 1960.Për dekada, psikanalistët duhej të konkurronin jo vetëm me psikologë pozitivistë, eksperimentalë, shkencorë [2]; ato ishin gjithashtu një shtesë e çmuar për këtë. Psikologët eksperimentalë, nga ana e tyre, ofruan shërbimet e tyre për politikën shtetërore, duke e shkëputur individin nga mjedisi i tij shoqëror, duke pretenduar se përfaqësojnë “shkencën e natyrës njerëzore” [3]. Është e diskutueshme se psikanaliza ka qenë një pengesë për zhvillimin e psikologjisë moderne. Por është po aq e diskutueshme që psikologët eksperimentalë, veçanërisht bihevioristët, neurobiologët dhe gjenetistët, do të kenë gjithmonë nevojë për një formë të psikoanalizës për të justifikuar reduktimin e tyre.

Shpjegimet biologjike dhe individuale kontribuojnë pak në kuptimin tonë tashmë të kufizuar të “shpirtit njerëzor”, i cili ka natyrë shoqërore. Megjithatë, kuptimi i një minimumi është edhe më urgjent sepse kriza aktuale ekonomike, sociale dhe politike, në radhë të parë, rrezikon të prodhojë “psikoza kolektive” dhe jo ndërgjegje klasore.Në “komunitetin shkencor ndërkombëtar” shumë të respektuar, Sigmund Freud dhe psikanaliza e tij nuk janë zhdukur ende. Në vitin 2006 të Frojdit, që festoi 150-vjetorin e këtij “zbuluesi të pavetëdijes” legjendar, pati një ringjallje: një fushatë e orkestruar ndërkombëtarisht, kryesisht nga neurobiologë materialistë natyralistë, u zhvillua në revista të ndryshme; e përgjithshme, shkencore, por veçanërisht e shkencës popullore, me tituj në kopertinë si: “Kërkimet neurobiologjike konfirmojnë teoritë e Frojdit”, dhe “Kthimi i Frojdit” [4]. Kushdo që nuk ishte dakord me këtë, u hodh poshtë në mënyrë shpërfillëse si një “shkelës i Frojdit”; nuk u bënë përpjekje për t’iu përgjigjur kritikave. Shkencëtarët më seriozë, pavarësisht nga shkolla e tyre e mendimit apo prejardhja, priren t’i shohin teoritë e Frojdit.