Anëtarësim i Shqipërisë në BE apo shkëputje kombëtare?

Nga Arian Galdini

Historia nuk u lejon kombeve të vogla luksin e gabimeve strategjike.
Nëse shqiptarët bëjnë një gabim të madh historik, ai nuk është thjesht një pengesë e përkohshme, ai bëhet një ndarje e pakthyeshme, një tragjedi kombëtare e përjetshme.

Me shpalljen e objektivit të anëtarësimit të Shqipërisë në BE me ngut deri në vitin 2027 apo 2030, na lind një pyetje madhore:

• A është ky një moment triumfi për shqiptarët, apo një skenar i mirëmenduar për t’i ndarë ata një herë e përgjithmonë?

• A është ky një proces që forcon identitetin e përbashkët shqiptar, apo një mënyrë për të mbyllur përgjithmonë derën e Bashkimit Kombëtar?

• A është kjo një shpejtësi e imponuar, apo një lëvizje strategjike që duhet analizuar më në thellësi?

Le ta zbërthejmë këtë me një analizë të ftohtë politike, diplomatike, filozofike dhe gjeostrategjike.

Nëse e analizojmë nga perspektiva e realpolitikës, e ardhmja e kombeve përcaktohet nga mënyra sesi pozicionohen në rrjedhat gjeopolitike të kohës së tyre.

Nëse Shqipëria futet në BE në vitin 2027 apo 2030, ndërkohë që Kosova mbetet e izoluar jashtë këtij procesi, atëherë kemi një skenar që ndryshon rrënjësisht raportin mes këtyre dy realiteteve shqiptare.

Por, çfarë do të thotë realisht kjo?

1. Ekonomia, një distancë e re:

• Kur një vend bëhet anëtar i BE-së, ai merr pjesë në një treg të rregulluar nga politikat e unionit.
Shqipëria do të duhet të ndjekë rregullat ekonomike të BE-së, ndërsa Kosova do të mbetet jashtë këtij sistemi.

• Kjo krijon një ndarje të re ekonomike, sepse çdo marrëveshje tregtare mes dy vendeve nuk do të jetë më një vendim i lirë i qeverive përkatëse, por do të rregullohet nga Brukseli.

• A do të jetë më e lehtë apo më e vështirë për bizneset kosovare të kenë akses në tregun shqiptar?
A do të ketë një kufizim të tregtisë mes Kosovës dhe Shqipërisë për shkak të rregulloreve të BE-së?

2. Politika dhe Diplomacia: Dy Shqipëri të Ndara?

• Nëse Shqipëria bëhet pjesë e BE-së, ajo do të ketë një detyrim për të ndjekur politikat e jashtme të Brukselit.

• A do të lejohet Shqipëria të lobojë për Kosovën, apo do t’i ndalohet qëndrimi i saj kombëtar për shkak të politikave të përbashkëta të BE-së?

• A do të detyrohet Shqipëria të pranojë një marrëveshje të imponuar për Kosovën, në përputhje me interesat e Brukselit dhe jo me interesat kombëtare shqiptare?

Në diplomaci, kur një vend futet në një aleancë, ai nuk vepron më plotësisht si një entitet sovran.

Pyetja është nëse BE-ja do ta përdorë Shqipërinë për ta imponuar Kosovës një model të ri që mund të cenojë interesat shqiptare afatgjata.

3. Subkulturat dhe Identiteti: Një rrjedhë që ndryshon drejtimin?

• Kur dy vende kalojnë përmes proceseve të ndryshme politike dhe sociale, identitetet e tyre fillojnë të ndryshojnë.

• Një Shqipëri e integruar në BE do të ketë një dinamikë tjetër sociale dhe kulturore sesa një Kosovë e cila mbetet jashtë këtij sistemi.

• Kjo mund të nxisë një ndarje kulturore, një ndryshim në mënyrën sesi shqiptarët e Kosovës dhe shqiptarët e Shqipërisë e perceptojnë veten dhe njëri-tjetrin.

• A nuk është ky një terren i përshtatshëm për zhvillimin e narrativës së “kombit kosovar”, që do ta paraqiste Kosovën si një entitet të veçantë nga Shqipëria?

Nëse historia na mëson diçka, ajo është kjo: ndryshimet e vogla kulturore mund të çojnë në ndarje të mëdha politike.

Historia e Europës është plot me skenarë ku ndikimi i jashtëm ka përcaktuar fatin e kombeve të vogla.

A po ndodh diçka e ngjashme me shqiptarët?

• Nëse Shqipëria futet në BE pa Kosovën, a është ky një version i ri i ndarjes Lindje-Perëndim?

• A do të thotë kjo se shqiptarët do të jetojnë në dy sisteme të ndryshme, me dy realitete të ndryshme dhe dy identitete që gradualisht do të largohen nga njëri-tjetri?

Historia ka treguar se kur kombet ndahen në rrugë të ndryshme politike dhe ekonomike, ato rrallëherë ribashkohen më pas.

Pyetja është: A do të bëjmë të njëjtin gabim?

Duke parë këtë skenar, Neoshqiptarizmi duhet të ofrojë një model të ri të mendimit strategjik për kombin shqiptar.

1. Nuk duhet të lejojmë që Shqipëria dhe Kosova të futen në dy rrugë të ndryshme…

• Integrimi duhet të jetë i koordinuar dhe i sinkronizuar.

2. Një “Komunuelth Shqiptar” përpara BE-së…

• Duhet të krijojmë një bashkësi ekonomike të fortë mes Shqipërisë dhe Kosovës përpara se ndarja e BE-së t’i vendosë në dy sisteme të ndryshme.

3. Shqipëria duhet të jetë e vendosur në mbrojtjen e Kosovës në BE…

• Shqipëria nuk duhet të lejojë që BE-ja ta përdorë si mjet për të “normalizuar” një marrëveshje të dëmshme për Kosovën.

Viti 2027 apo 2030 mund të jetë një moment historik.

Por a do të jetë ai viti i bashkimit apo i ndarjes përfundimtare të shqiptarëve?

Nëse shqiptarët nuk e lexojnë këtë moment me kujdes, atëherë do të jetë tepër vonë.

Nëse e lexojnë siç duhet, atëherë mund ta kthejnë në një shans historik për bashkim.

Kjo është sfida jonë e madhe.
Dhe kjo është përgjegjësia jonë historike.