MOP: Bomba amerikane që mund të shkatërrojë objektet bërthamore të Iranit

Objektet bërthamore të thella dhe nën tokë të Iranit janë të paprekshme nga shumica e armëve konvencionale — përveç ndoshta bombës amerikane me peshë 30,000 paund, (15 ton) bombë që depërton thellë.
Në rast se Shtetet e Bashkuara hyjnë në konfliktin në rritje midis Izraelit dhe Iranit, një fokus i mundshëm do të ishte shkatërrimi ose degradaimi i objekteve nën tokë të Teheranit që pasurojnë material bërthamor.

Kjo detyrë do t’i takonte një numri të vogël bombarduesish strategjikë të Forcës Ajrore që janë të aftë të lëshojnë bomba të drejtuara me saktësi 30,000 paund, të dizajnuara për të shkatërruar objektet nën tokë.

Kjo bombë, GBU-57, njihet më shumë si “bomba për bunkerë” ose Massive Ordnance Penetrator (MOP).

Pse është MOP e duhur për këtë detyrë?

Është në emër. MOP është projektuar për objekte të varrosura thellë dhe të fortifikuara, si bunkera dhe tunelët. Dizajni i saj, pesha e saj dhe ndërtimi nga aliazh çeliku e lejojnë atë të depërtojë nën tokë dhe pastaj të shpërthejë, sipas Forcës Ajrore.

Pavarësisht se është arma konvencionale më e rëndë në arsenalin amerikan, ajo nuk është projektuar për të shpërndarë shpërthime mbi një sipërfaqe të gjerë. Komandantët mbështeten në saktësinë e udhëzimit GPS për të goditur objektiva të caktuar dhe të mbrojtur mirë, për të shkatërruar atë që bombat e zakonshme nuk mund të arrijnë. Nuk ka raporte publike që MOP është përdorur në luftime, kanë thënë ekspertët.

Zyrtarët e mbrojtjes kanë thënë se MOP mund të depërtojë deri në 200 këmbë. Por është ndoshta më e aftë tani pas zhvillimit të mëtejshëm gjatë dy dekadave të kaluara, ka thënë Trevor Ball, një ish-teknik i shpërbërjes së mjetesh shpërthyese në Ushtrinë Amerikane.

Ndërsa izraelitët kanë përdorur municione amerikane për luftën e tyre shkatërruese ajrore në Gazë, Liban dhe Iran, avionët e luftës të Izraelit nuk mund të mbajnë MOP. Bombarduesi stealth B-2 Spirit i SHBA është i vetmi avion i Forcës Ajrore që mund të lëshojë MOP, ka thënë shërbimi.

Ka 19 B-2 operativë, sipas Forcës Ajrore. Duke udhëtuar me shpejtësi subsonike, por duke pasur mundësinë e mbushjes me karburant në ajër, B-2 mund të fluturojë një distancë të jashtëzakonshme. Gjatë luftës në Kosovë në fund të viteve 1990, pilotët e B-2 fluturuan udhëtime të kthimit nga baza e tyre e shtëpisë në Bazën Ajrore Whiteman në Misuri për të goditur objektiva. Në vitin 2017, një çift B-2 fluturoi 34 orë për të sulmuar kampet e Shtetit Islamik në Libi.

Përditësimet e fundit për MOP përfshijnë zgjidhjen e një “problemi integrimi” të paidentifikuar me B-2, ka thënë Forca Ajrore vitin e kaluar. Shërbimi gjithashtu tha se po teston teknologjinë që mund të ndihmojë për të shkatërruar objektiva ku informacioni mbi strukturat nën tokë mund të jetë i kufizuar. Një fishe inteligjente mbi MOP mund të zbulojë hapësira në rrugën e saj poshtë — si dhoma dhe kate — dhe të shpërthejë në një pikë optimale, ka thënë Ball.

Kjo do të ishte një aftësi e rëndësishme nëse komandantët vendosnin se duhej të godisnin të njëjtin objektiv të thellë disa herë. Nuk është e qartë nëse kjo teknologji është vendosur në përdorim operativ.

Cilat objekte nën tokë iraniane janë objektiva të mundshëm?

Objekti më i thellë nën tokë i Iranit për pasurimin e uraniumit është Fordow, në shkretëtirën jugperëndimore të Teheranit.

Objekti është plotësisht nën tokë, i gdhendur në një mal. Inspektorët e OKB-së që vizituan vendin vunë re tunelë me mure të trasha dhe dyer të blinduara, me disa bunkera të mbrojtura deri në 300 këmbë shkëmb, raportoi The Post në vitin 2012.

Fordow është formalisht i projektuar për të prodhuar uranium të pasuruar në 20 përqind. Por një raport i Inspektoratit Ndërkombëtar të Energjisë Bërthamore më 31 maj gjeti se Irani kishte rritur ndjeshëm prodhimin e uraniumit të pasuruar në 60 përqind, duke arritur nivelin 90 përqind të nevojshëm për të furnizuar një armë bërthamore.

Ekspertët paralajmërojnë se edhe shkatërrimi i centrifugave të pasurimit të uraniumit thellë nën tokë në Fordow nuk do të thotë domosdoshmërisht fundi i programit bërthamor të Iranit.

Mund të ketë objekte të pasurimit ose depozita të karburantit bërthamor që inspektorët e OKB-së nuk janë të vetëdijshëm për to, ka thënë Richard Nephew, një negociator kryesor i SHBA-së me Iranin gjatë administratës Obama dhe tani një studiues në Institutin Washington për Politikat e Lindjes së Mesme.

“Edhe nëse Fordow avullohet nesër, ne do të kemi ende shqetësime masive,” ka thënë Nephew.

Si kanë ndikuar sulmet izraelite në objektet bërthamore të Iranit?

Objektet bërthamore të Iranit nuk u dëmtuan në mënyrë të pakthyeshme në dy valët e para të sulmeve izraelite, sipas deklaratave të të dyja vendeve, si dhe videove dhe imazheve të objekteve të dëmtuara, raportoi The Washington Post.

Izraeli duket se ka sulmuar afër Fordow, por nuk e goditi objektin nën tokë vetë. Sulmet në Natanz, objektin tjetër kryesor të pasurimit të Iranit, shkatërruan disa objekte dhe dëmtuan sistemin elektrik, sipas IAEA-së dhe ekspertëve për mos përhapjen e armëve bërthamore. IAEAn thotë se objektet e vetme të pasurimit mbi tokë në Natanz, një pjesë e një kompleksi më të madh të quajtur Fabrika e Pasurimit të Karburantit Pilot, u shkatërruan.

Analistët që shqyrtuan imazhet satelitore fillimisht thanë se pajisjet e pasurimit nën tokë në Natanz nuk ishin dëmtuar. Por IAEA tha në një postim të martën në X se analizat e saj “tregojnë goditje direkte në sallat e pasurimit nën tokë në Natanz.”

Një fabrikë prodhimi të metalit të uraniumit në Isfahan, një kompleks ushtarak në Parchin dhe reaktori i ujit të rëndë në Arak, jugperëndim të Teheranit, si dhe centrali bërthamor i Bushehr janë objektet e tjera bërthamore që u goditën, sipas Forcave të Mbrojtjes të Izraelit.

Grossi e konfirmoi se objekti në Isfahan ishte goditur, por tha se Bushehr nuk ishte sulmuar ose prekur.

Shkruar nga Alex Horton, Maham Javaid, Warren P. Strobel, reporterë të çështjeve të sigurisë.

Përkthyer nga klankosova.tv.