Maqedonia e Veriut: Shtet me Ekzistencë Formale dhe Diplomaci të Çaktivizuar

“Në arenën ndërkombëtare të ndarë mes forcës dhe vizionit, shtetet e vogla që nuk artikulojnë qëndrime bëhen viktima të heshtura të vendimeve të të tjerëve. Maqedonia e Veriut, në vend që të projektojë veten si një subjekt i vetëdijshëm politik, vijon të sillet si entitet periferik, pa dinamikë përfaqësimi dhe pa kapacitet manovrimi në skenën gjeopolitike.”

Maqedonia e Veriut po funksionon si një shtet me infrastrukturë institucionale, por me amnezi strategjike. Politika e jashtme është shndërruar në një sektor të paralizuar, ku nuk ekziston as doktrinë, as protagonizëm rajonal, as komunikim të orientuar me fuqitë globale.

Ministria e Jashtme operon si një zgjatim burokratik ceremonial, pa aftësi për të influencuar agjenda ndërkombëtare dhe pa minimumin e kapacitetit për të menaxhuar interesat shtetërore në kontekste krizash. Kjo pasivitet kronik e ka delegjitimuar pozicionin e Maqedonisë së Veriut si anëtare e NATO-s dhe si kandidate për Bashkimin Evropian.

Në vend të artikulimit të qëndrimeve sovrane, diplomacia maqedonase ka ndërtuar një kulturë heshtjeje dhe servilizmi politik, që imiton të tjerët, shmang përgjegjësinë dhe fshihet pas gjuhës neutrale në momente kritike.

Në çështje madhore si lufta në Ukrainë, tensionet në Lindjen e Mesme, zhvillimet në OKB apo krizat energjetike globale, Shkupi ka munguar në mënyrë të turpshme si aktor real, duke i lënë të tjerët të flasin në vend të tyre.

Kjo gjendje merr dimension edhe më shqetësues kur analizohet nga prizmi i mos-përfaqësimit të shqiptarëve në diplomaci. Si komponent shtetformues, shqiptarët në Maqedoninë e Veriut nuk kanë asnjë influencë reale në politikën e jashtme të vendit. Ata mbahen jashtë procesit vendimmarrës, përjashtohen nga ambasadat strategjike dhe margjinalizohen nga diskutimet gjeopolitike.

Kjo është jo vetëm padrejtësi etnike, por edhe mungesë kapaciteti kombëtar, sepse vendi nuk i aktivizon trurin politik dhe ekspertizën e një pjese vitale të strukturës së tij demografike.

Analisti Qani Shabani thekson se Maqedonia e Veriut është duke funksionuar në vakum strategjik, ku shteti është fizikisht i pranishëm, por politikisht i padukshëm.

Nevoja për dekodifikim të platformës shtetërore në fushën ndërkombëtare

Maqedonia e Veriut ka nevojë për riformatim të plotë të kuptimit të diplomacisë. Nuk mjafton as statusi në NATO, as aspirata për BE, nëse vendi nuk ka gjuhë të vetën, qëndrim të vetin dhe doktrinë shtetërore të mirëpërcaktuar.

Politika e jashtme duhet të përfaqësojë barazi etnike dhe territoriale, jo monopole kulturore dhe heshtje kalkuluese.

Duhet të krijohet një shkollë e re e mendimit diplomatik, me ekspertizë të brendshme dhe vizion të jashtëm.

Duhet të përfshihen personalitete me bagazh ndërkombëtar, jo klientë politikë të rotacionit lokal.

Duhet të artikulohet interes kombëtar përmes një ekipi diplomatik funksional, gjithëpërfshirës dhe të paanshëm.

Maqedonia e Veriut është duke funksionuar me identitet të mbyllur diplomatikisht, duke humbur çdo mundësi për të projektuar veten si faktor. Në një kohë kur bota përplaset mes sferave të influencës, shtetet që nuk flasin, humbasin të drejtën për të ekzistuar me subjektivitet.

Nëse nuk ndërtohet një linjë e qartë shtetërore, me përfaqësim të denjë të të gjithë komponentëve, me zë shqiptar, me ekspertizë dhe me pozicionim të guximshëm, atëherë Maqedonia e Veriut rrezikon të mbetet një kufi administrativ i përkohshëm, i papërfillur në rendin e ri rajonal.