Në vend të shtetit: Luftë egosh dhe inatesh

Shkruan: Analisti-Qani Shabani.

Nga jashtë, duket si krizë parlamentare. Por ajo që po ndodh në Kosovë është shumë më tepër: sabotim i qëllimshëm i funksionimit shtetëror, i mbuluar me procedura dhe i justifikuar me retorikë politike.

Kuvendi i Kosovës nuk është i bllokuar nga mungesa e votave, por nga mungesa e vullnetit politik. Jo për shkak të boshllëqeve ligjore, por për shkak të mungesës së përgjegjësisë publike. Në vend të një gare idesh, kemi një përplasje egosh. Në vend të përfaqësimit të qytetarëve, kemi përfaqësim të interesave partiake dhe personale.

Në qendër të krizës është Vetëvendosja, fituese relative e zgjedhjeve, që e ka humbur shumicën, por nuk pranon të humbasë kontrollin. Ripropozimi mbi 50 herë i së njëjtës kandidaturë për kryetar Kuvendi nuk është akt politik – është shantazh procedural. Një taktikë për të zvarritur afatet kushtetuese dhe për ta çuar vendin drejt zgjedhjeve të jashtëzakonshme – jo për zgjidhje, por për një ri-shans pushteti.

Por po aq e papërgjegjshme është edhe opozita. Në vend që të dalë me një ofertë konkrete për dalje nga kriza, ka zgjedhur rolin e kundërshtarit pasiv, që refuzon gjithçka pa ofruar asgjë. Klasa politike sillet si në një duel fëmijësh, ku kush i mban inat më shumë tjetrit, “fiton”. Në këtë duel, humbësi i vetëm është shteti – dhe qytetari.

Më shqetësues është sinjali se Vetëvendosja mund të mos e njohë vendimin e Gjykatës Kushtetuese, që ka vendosur afatin për konstituimin e Kuvendit. Nëse kjo ndodh, nuk kemi më krizë politike – kemi përplasje me rendin kushtetues. Nga ajo pikë e tutje, nuk do të diskutojmë kush qeveris, por nëse kemi ende republikë funksionale.

Zgjedhjet e reja, në këtë klimë, nuk do të jenë zgjidhje. Do të thellojnë krizën, do të rrisin radikalizmin dhe do të forcojnë zhgënjimin qytetar. Sepse kriza nuk është tek votat, por tek karakteri politik.

Zgjidhja kërkon atë që më së shumti mungon: vullnet për kompromis, guxim për bashkëqeverisje dhe ndërgjegje për të ndalur lojërat me shtetin. Vetëvendosja duhet të tregojë nëse është forcë e qeverisjes apo makinë e zgjedhjeve. Opozita duhet të zgjohet nga koma politike dhe të bëhet faktor zgjidhjeje, jo vetëm front refuzimi.

Presidentja e Republikës nuk mund të qëndrojë spektatore. Kushtetuta nuk njeh heshtje institucionale në kohë krize. Ky është momenti për ndërhyrje aktive, për përdorim të autoritetit moral dhe institucional, për të shmangur vakumin shtetëror.

Shoqëria civile dhe mediat nuk duhet ta normalizojnë këtë krizë. Çdo ditë që kalon, është një hap më afër delegjitimimit të sistemit, dhe një hap më larg nga ideja e një Republike që funksionon.

Në fund të ditës, në lojë nuk është vetëm një mandat. Në lojë është shteti vetë.