Qytetarët, padi MPB-së dhe ankesë në Gjykatën Kushtetuese për sistemin “Safe City”

Padi gjithëpërfshirëse në Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut, dorëzuan nj grup qytetarësh, duke kërkuar vlerësim të kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së të ashtuquajturit sistem “Qytet i Sigurt” i zbatuar nga Ministria e Brendshme (MPB).

Paralelisht me padinë, janë ngritur kallëzime penale në Prokurorinë Themelore Publike dhe në Prokurorinë për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit kundër ministrit të Brendshëm Pançe Toshkovski dhe zyrtarëve aktualisht të panjohur.

Sipas ankuesve, sistemi i ri për sanksionimin e shkeljeve të trafikut – i cili parashikon dërgimin e urdhrave kundërvajtës përmes mesazheve SMS që përmbajnë link për dokument PDF – është i paligjshëm, teknikisht i pasigurt dhe jokushtetues. Ata pretendojnë se modeli prezanton një sërë shkeljesh të rënda të të drejtave themelore të njeriut, privatësisë dhe parimit të barazisë së qytetarëve para ligjit.

Padia drejtuar Gjykatës Kushtetuese thekson se dërgimi me SMS i urdhrave kundërvajtës përfshin përdorimin e një telefoni inteligjent, internetit dhe një aplikacioni të specializuar për hapjen e dokumenteve PDF.

“Legjislacioni nuk kërkon që qytetarët të kenë internet celular ose pajisje inteligjente”, thuhet në dokument.

Sipas ankimuesve, kjo do të thotë që disa qytetarë pengohen në mënyrë efektive të marrin gjobën, të kenë njohuri për përmbajtjen e saj ose të paraqesin ankesë – gjë që përbën shkelje të së drejtës për një gjykim të drejtë dhe siguri ligjore.

Një problem shtesë, siç u tha, është mbledhja e detyrueshme e numrave të telefonit gjatë regjistrimit të automjeteve dhe krijimi i një baze të dhënash që lidh këto numra me automjetet e regjistruara. Kjo, sipas qytetarëve, është në kundërshtim me Ligjin për Mbrojtjen e të Dhënave Personale dhe rregulloren evropiane GDPR.

Ankuesit reagojnë gjithashtu ndaj përdorimit selektiv të kamerave fikse, të cilat – siç pretendojnë ata – janë instaluar vetëm në qytete të caktuara, duke krijuar kështu një pozicion të pabarabartë ligjor midis qytetarëve në rajone të ndryshme.

Dokumentet e paraqitura në institucione tregojnë se mesazhet SMS janë jashtëzakonisht të pasigurta dhe teknikisht të papërshtatshme për komunikim zyrtar. Theksohet se SMS nuk ofron prova të autenticitetit, identitetit të dërguesit, momentit të saktë të marrjes, as nuk garanton sigurinë e përmbajtjes.

Qytetarët paralajmërojnë se kjo praktikë është në kundërshtim me rregulloren evropiane eIDAS, e cila përcakton standarde të rrepta për shpërndarjen e sigurt elektronike, si dhe se hap rrugën për abuzime përmes “spoofing”, phishing dhe sulmeve të tjera kibernetike, të cilat mund t’i mashtrojnë qytetarët ose t’i ekspozojnë ata ndaj rrezikut të vjedhjes së të dhënave personale.

Akuza penale e ngritur në Prokurorinë Publike ngre dyshime se futja e sistemit të ri përmbush elementët e disa krimeve: abuzim të pozicionit zyrtar, funksionim neglizhent dhe mbledhje dhe përpunim të paautorizuar të të dhënave personale.

Thuhet se Ministria e Brendshme krijoi një sistem pa një bazë të përshtatshme ligjore dhe se kjo çoi në shkeljen e disa të drejtave të garantuara kushtetuese – të drejtën e ankimit, barazinë para ligjit dhe mbrojtjen e të dhënave personale.

Grupi i qytetarëve kërkon që Gjykata Kushtetuese të fillojë procedurat, të shfuqizojë të gjitha aktet dhe praktikat që mundësojnë modelin aktual të shpërndarjes së SMS-ve dhe të urdhërojë ndërprerjen e menjëhershme të zbatimit të “Qytetit të Sigurt” derisa ai të jetë në përputhje me Kushtetutën dhe standardet evropiane. Në të njëjtën kohë, Zyrës së Prokurorit Publik i kërkohet të fillojë procedurat penale dhe të ofrojë të gjitha provat dhe dokumentet e brendshme relevante nga Ministria e Brendshme.

Deri tani, Ministria e Brendshme nuk ka dhënë një koment zyrtar mbi akuzat. Pritet që institucionet të bëjnë një deklaratë në ditët në vijim.